archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 1
Jaargang 15
12 oktober 2017
Beschouwingen > De verbazing delen printen terug
Raakt vlees ooit uit de mode? Arie de Jong

1501BS VleesOoit hoorde ik een verhaal over een hindoe. De meeste hindoes zijn vegetariër, zo ook de hindoe waar het hier om gaat. Een westerling had een microscoop bij zich en toonde aan de hindoe een druppel water, maar dan vele malen vergroot onder de microscoop. De hindoe zag welk een overdadig leven in die druppel water zat. Hij durfde geen water meer te drinken.
Dat verhaal maakte op mij grote indruk. Waarom willen hindoes geen dieren eten? En hoe gaan ze ermee om dat ze onvermijdelijk dieren eten, maar dan wel hele kleine die je met het blote oog niet kunt zien? Waarom willen andere mensen dan hindoes ook geen dieren eten?

Het vreemde van alledaagse vegetariërs in onze samenleving is hun selectiviteit. Een groot aantal vegetariërs eet geen vlees van zoogdieren of vogels, maar wil wel vis, of schaal- en weekdieren. Anderen willen helemaal geen dieren eten, al hebben ze blijkbaar ook geen weet van de consumptie van diertjes die je met het blote oog niet kunt zien. (Voor zover je in staat bent om te weigeren die te eten.) Sommigen gaan nog een stap verder, veganisten, die ook geen dierlijke producten willen eten of gebruiken. Dus ook geen portemonnee van leer, geen schoenen of zolen van leer, geen koekjes waarin eieren zijn verwerkt of bindmiddel uit dierenbot. Ook geen honing of wollen kleding.

Vegetariërs en veganisten krijgen onvermijdelijk vragen over hun beweegredenen. Daar hebben ze ook hun diplomatieke en soms geïrriteerde antwoorden op. Maar verantwoorden zullen ze zich!

Laten we het eens omkeren. Waarom zou je wel een stukje dier opeten? Of waarom zou je wel leren schoenen dragen? Laten we zulke vragen stellen aan de mensen die vlees eten of dierlijke producten benutten.
Ze zeggen: ‘Ik vind het lekker.’ Hm, niet echt een overtuigend antwoord. Wel voor wie het geeft, niet voor wie er naar moet luisteren.
Nog een rechtvaardigheidsgrond: ‘Mensen hebben altijd dieren gegeten.’ Wat een drogreden. Mensen hebben elkaar ook altijd de schedel ingeslagen, toch geen reden om dat te blijven doen, lijkt mij.
‘Ik weet niet beter.’ Commentaar overbodig.
Het enige juiste antwoord is uiteraard: Zo zijn we het gewend. Niet overtuigend voor wie het anders ziet, maar wel de waarheid.
En dat brengt de kwestie op tafel: Zullen we in de toekomst doorgaan met het eten van vlees en het benutten van dierlijke producten?

Wat speelt er mee om daarover een voorspelling te doen?
Om te beginnen, de wereldbevolking blijft maar groeien en mensen willen graag gevarieerd en lekker eten. Daardoor wordt druk gezet op de landbouw om genoeg te produceren en dat lukt veel gemakkelijker als er geen of minder vlees gegeten wordt. Toch zal dit voor niet veel meer kunnen zorgen dan dat vlees duurder wordt, maar het elimineren van het eten van dieren komt er niet uit voort.
Een tegenbeweging zit uiteraard in de producenten van vlees en dierlijke producten. Die kunnen er niet mee ophouden, het is hun brood, het is hun winst. Ze zijn meestal wel bereid zich aan te passen aan kritiek. Als er weerzin is tegen al te industriële productie van vlees, dan past men de productie aan. Dat heeft scharrelkippen opgeleverd.
Weer een andere invalshoek: er is weerzin tegen de bio-industrie. Voor veel vegetariërs is die weerzin de drijvende kracht achter waar zij voor kiezen. Voor anderen geen reden vegetariër te worden, maar het eten van vlees uit de bio-industrie te mijden. Het gelijk stellen van vlees eten en bio-industrie is in hun ogen onzin, maar anderen ontlenen er een algemene weerzin aan tegen vlees eten.

Blijft over: een morele code om geen dieren te willen eten. Zoals dat door hindoes wordt gezien, maar ook de achtergrond is van het vasten door katholieken en moslims. Lang heb ik gedacht, dat na het ageren tegen het roken een weerzin tegen vlees zou volgen. Met roken is het echter nog niet gelukt. Net als dat het uitbannen van alcohol of drugs een illusie blijkt.
Het kunnen stoppen van het eten van vlees, laat staan aangevuld met het niet gebruiken van dierlijke producten, lijkt me daarom evengoed een illusie.

Addendum: toen ik het bovenstaande had geschreven, was ik me nog niet bewust van een gruwelijk dilemma dat te berde werd gebracht in een artikel in de Volkskrant. Wat te doen met je huisdieren als je vegetariër of zelfs veganist bent?
In het artikel werden veganisten opgevoerd die ervoor kozen hun huisdieren evenzeer veganistisch te voeden. Dat klinkt logisch, want als je zelf geen dieren of producten van dieren wilt eten of benutten, waarom zou jouw kat, hond of vogel dat wel kunnen doen? Ik ga voorbij aan de filosofische vraag of deze dieren een eigen wil hebben, of juist als lijfeigenen van de houder zich moeten schikken in diens opvattingen.
De veganist uit het artikel raakte wel teleurgesteld over zijn kat als die met een muis in de bek thuiskwam. Dat is te begrijpen, want wat een eigenwijs beest!
Het opmerkelijke van deze invalshoek is natuurlijk dat de antropocentrische idee die wordt bestreden, even goed deel uitmaakt van de opvattingen van vegetariërs en veganisten.
Leerzaam.

--------
Het plaatje is van Henk Klaren


© 2017 Arie de Jong meer Arie de Jong - meer "De verbazing" -
Beschouwingen > De verbazing
Raakt vlees ooit uit de mode? Arie de Jong
1501BS VleesOoit hoorde ik een verhaal over een hindoe. De meeste hindoes zijn vegetariër, zo ook de hindoe waar het hier om gaat. Een westerling had een microscoop bij zich en toonde aan de hindoe een druppel water, maar dan vele malen vergroot onder de microscoop. De hindoe zag welk een overdadig leven in die druppel water zat. Hij durfde geen water meer te drinken.
Dat verhaal maakte op mij grote indruk. Waarom willen hindoes geen dieren eten? En hoe gaan ze ermee om dat ze onvermijdelijk dieren eten, maar dan wel hele kleine die je met het blote oog niet kunt zien? Waarom willen andere mensen dan hindoes ook geen dieren eten?

Het vreemde van alledaagse vegetariërs in onze samenleving is hun selectiviteit. Een groot aantal vegetariërs eet geen vlees van zoogdieren of vogels, maar wil wel vis, of schaal- en weekdieren. Anderen willen helemaal geen dieren eten, al hebben ze blijkbaar ook geen weet van de consumptie van diertjes die je met het blote oog niet kunt zien. (Voor zover je in staat bent om te weigeren die te eten.) Sommigen gaan nog een stap verder, veganisten, die ook geen dierlijke producten willen eten of gebruiken. Dus ook geen portemonnee van leer, geen schoenen of zolen van leer, geen koekjes waarin eieren zijn verwerkt of bindmiddel uit dierenbot. Ook geen honing of wollen kleding.

Vegetariërs en veganisten krijgen onvermijdelijk vragen over hun beweegredenen. Daar hebben ze ook hun diplomatieke en soms geïrriteerde antwoorden op. Maar verantwoorden zullen ze zich!

Laten we het eens omkeren. Waarom zou je wel een stukje dier opeten? Of waarom zou je wel leren schoenen dragen? Laten we zulke vragen stellen aan de mensen die vlees eten of dierlijke producten benutten.
Ze zeggen: ‘Ik vind het lekker.’ Hm, niet echt een overtuigend antwoord. Wel voor wie het geeft, niet voor wie er naar moet luisteren.
Nog een rechtvaardigheidsgrond: ‘Mensen hebben altijd dieren gegeten.’ Wat een drogreden. Mensen hebben elkaar ook altijd de schedel ingeslagen, toch geen reden om dat te blijven doen, lijkt mij.
‘Ik weet niet beter.’ Commentaar overbodig.
Het enige juiste antwoord is uiteraard: Zo zijn we het gewend. Niet overtuigend voor wie het anders ziet, maar wel de waarheid.
En dat brengt de kwestie op tafel: Zullen we in de toekomst doorgaan met het eten van vlees en het benutten van dierlijke producten?

Wat speelt er mee om daarover een voorspelling te doen?
Om te beginnen, de wereldbevolking blijft maar groeien en mensen willen graag gevarieerd en lekker eten. Daardoor wordt druk gezet op de landbouw om genoeg te produceren en dat lukt veel gemakkelijker als er geen of minder vlees gegeten wordt. Toch zal dit voor niet veel meer kunnen zorgen dan dat vlees duurder wordt, maar het elimineren van het eten van dieren komt er niet uit voort.
Een tegenbeweging zit uiteraard in de producenten van vlees en dierlijke producten. Die kunnen er niet mee ophouden, het is hun brood, het is hun winst. Ze zijn meestal wel bereid zich aan te passen aan kritiek. Als er weerzin is tegen al te industriële productie van vlees, dan past men de productie aan. Dat heeft scharrelkippen opgeleverd.
Weer een andere invalshoek: er is weerzin tegen de bio-industrie. Voor veel vegetariërs is die weerzin de drijvende kracht achter waar zij voor kiezen. Voor anderen geen reden vegetariër te worden, maar het eten van vlees uit de bio-industrie te mijden. Het gelijk stellen van vlees eten en bio-industrie is in hun ogen onzin, maar anderen ontlenen er een algemene weerzin aan tegen vlees eten.

Blijft over: een morele code om geen dieren te willen eten. Zoals dat door hindoes wordt gezien, maar ook de achtergrond is van het vasten door katholieken en moslims. Lang heb ik gedacht, dat na het ageren tegen het roken een weerzin tegen vlees zou volgen. Met roken is het echter nog niet gelukt. Net als dat het uitbannen van alcohol of drugs een illusie blijkt.
Het kunnen stoppen van het eten van vlees, laat staan aangevuld met het niet gebruiken van dierlijke producten, lijkt me daarom evengoed een illusie.

Addendum: toen ik het bovenstaande had geschreven, was ik me nog niet bewust van een gruwelijk dilemma dat te berde werd gebracht in een artikel in de Volkskrant. Wat te doen met je huisdieren als je vegetariër of zelfs veganist bent?
In het artikel werden veganisten opgevoerd die ervoor kozen hun huisdieren evenzeer veganistisch te voeden. Dat klinkt logisch, want als je zelf geen dieren of producten van dieren wilt eten of benutten, waarom zou jouw kat, hond of vogel dat wel kunnen doen? Ik ga voorbij aan de filosofische vraag of deze dieren een eigen wil hebben, of juist als lijfeigenen van de houder zich moeten schikken in diens opvattingen.
De veganist uit het artikel raakte wel teleurgesteld over zijn kat als die met een muis in de bek thuiskwam. Dat is te begrijpen, want wat een eigenwijs beest!
Het opmerkelijke van deze invalshoek is natuurlijk dat de antropocentrische idee die wordt bestreden, even goed deel uitmaakt van de opvattingen van vegetariërs en veganisten.
Leerzaam.

--------
Het plaatje is van Henk Klaren
© 2017 Arie de Jong
powered by CJ2