archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 2
Jaargang 13
29 oktober 2015
Beschouwingen > De verbazing delen printen terug
Met de wet in de hand? De dienstdoende redacteuren

1302BS KlimaatWe blijven tobben over de klimaatontwikkeling. Echte ‘ontkenners’ van de opwarming zijn er nauwelijks meer. Wel blijven er bedachtzame types die waarschuwen voor overdrijving en wijzen op de mogelijkheid om op de gevolgen te anticiperen, in plaats van draconische maatregelen ter voorkoming te nemen. Je zou denken dat het hoog tijd wordt om eens goed naar die mensen te luisteren, want met ‘normale’ middelen lukt het niet of nauwelijks om de opwarming te temperen.

Helaas gebeurt dat nauwelijks. In plaats daarvan speelt men nu met mogelijkheden ‘de wet’ en de rechtspraak in te zetten. In Nederland was er al een ogenschijnlijk geslaagde poging een rechter de regering terecht te laten wijzen. Dat was een voorlopig succes omdat de rechter de regering in feite maande om z’n eigen streefcijfers serieus te nemen. Misschien leidt het tot een zekere zuivering in de politieke omgangsvormen, verder haalt het natuurlijk niets uit.

In Londen was in september een studieconferentie waarbij serieus van gedachten werd gewisseld over de mogelijkheid om ‘global warming’ illegaal te maken (James Dellingpole in de Spectator van 10 oktober 2015). Iets dergelijks was blijkbaar ook opgekomen bij de illustere leden van onze Raad voor de Leefomgeving. Die hadden van Minister Kamp de opdracht gekregen te adviseren over de vraag hoe we van nu tot 2050 de uitstoot van koolstofdioxide met 95% naar beneden kunnen krijgen. Nou dat zal heel moeilijk worden, heeft men vastgesteld, maar toch ook heel simpel. Je zet het namelijk gewoon in de wet.

Nu weet ik ook wel dat er in enkele wetten (neem de grondwet) principes zijn neergelegd die niet een-twee-drie in geboden en verboden, of maatregelen, zijn te vertalen, maar dit gaat toch wel heel ver. Hoe stelt men zich voor dat dit gaat werken? Bovendien als je dit soort dingen in de wet gaat verankeren weet ik er nog wel een paar. Waarom dan ook niet middels de wet een maximum gesteld aan: de werkloosheid, het percentage onopgeloste misdrijven en rechterlijke dwalingen en … het financieringstekort. Als ik mij niet vergis (hoe het precies juridisch werkt weet ik niet) hebben ze over dat laatste in de VS inderdaad iets geregeld in de wet.

En een plezier dat ze daarvan hebben …… . (FH)

----------------

Dan misschien ook de wereldvrede?
Eerst maande de rechter uit de Urgenda-zaak de regering om zijn klimaatbeleid drastisch aan te scherpen. Daarna adviseerde de Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur de regering om bij wet vast te leggen welke klimaatdoelen in 2050 moeten worden gehaald. Het recht lijkt een nieuwe glorietijd tegemoet te gaan. Of toch niet?

Wetten geven de overheid instrumenten om doelen te bereiken. En wetten waarborgen de rechten van de burger tegenover de almacht van de overheid. Maar wetten die de burgers vrijwaren van de gevolgen van de klimaatverandering, of wetten die de overheid moeten dwingen om later beleid in een bepaalde richting te ontwikkelen: het lijkt me een beetje vreemd. Ik zeg erbij: ik ben geen jurist.

Laat ik beginnen met vast te stellen dat de wetten in Nederland niet (door de rechter) worden getoetst aan de Grondwet, zoals in andere landen wel het geval is. Dus zelfs het opnemen van de verplichting om iets tegen de klimaatverandering te doen in de Grondwet zou vooral (of zelfs: alleen) symbolische betekenis hebben.

Over de uitspraak van de rechter in de Urgenda-zaak heb ik me als niet-jurist verbaasd. Als de rechter de wet al niet mag toetsen aan de Grondwet, waarom zou de rechter dan wel het beleid van de regering mogen toetsen aan haar eigen streefcijfers? Natuurlijk, daarvoor bestaat een echte toets. En die toets wordt uitgevoerd door de kiezer. De kiezer bepaalt bij de volgende verkiezingen of hij een kabinet wil afrekenen op het niet halen van streefcijfers. De streefcijfers zijn immers vooral een belofte aan de kiezer en niet aan de rechter.

De RLi is blijkbaar geïnspireerd geraakt door de Urgenda-zaak en adviseert het kabinet om de klimaatdoelen bij wet vast te leggen. Niet de instrumenten, maar de doelen. Het doet me denken aan de discussie over de sociale grondrechten in de vorige eeuw, die er uiteindelijk toe heeft geleid dat een aantal van dat soort rechten in de Grondwet is opgenomen. Ik heb er daarna nimmer meer van gehoord. Iedereen heeft recht op een woning. Ja, en wat als je geen woning hebt? De overheid doet zijn best. En wat als de overheid onvoldoende zijn best doet? En wat is onvoldoende? Het is een morele uitspraak zonder sanctie.

Wat voor de grondwet geldt, geldt te meer voor een aparte wet met klimaatdoelen. Wat in de grondwet staat, kan niet zomaar weer worden geschrapt, hoe weinig betekenis het ook heeft. Maar één kamermeerderheid is voldoende om een andere wet met andere doelen in te dienen. In feite is een wet met doelen niet meer dan een scheet in een netje. We gaan het regeerakkoord toch ook geen wettelijke status geven?

Daar komt in dit geval nog iets bij. De RLi stelt voor om bij wet vast te leggen dat de doelen in 2050 moeten zijn bereikt. 2050? 2050! Elke rijkstrainee kan een brief opstellen waarin de minister uitlegt dat de doelen in 2050 worden bereikt, bij de verwachte intensivering van het beleid van volgende kabinetten en, natuurlijk, vanwege de vele innovaties op technologisch gebied die ons nog te wachten staan.

Mocht het kabinet toch besluiten een dergelijke wet aan te nemen, dan adviseer ik meteen ook de wereldvrede in 2050 uit te roepen, het einde van honger, armoede en ziekte. En misschien kunnen we ook het sterven bij wet afschaffen. (WD)

---------------------
De dienstdoende redacteuren waren dit keer Frits Hoorweg en Wim Derksen. Laatstgenoemde staat niet in het lijstje van medewerkers. Hij is bestuurskundige en werd wel twee maal geïnterviewd door Willem Minderhout, vooral over zijn hobbies: Loopgek & Fagotgek.
----------------
De tekening is van Linda Hulshof
Meer informatie op: www.lindahulshof.nl
---------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!


© 2015 De dienstdoende redacteuren meer De dienstdoende redacteuren - meer "De verbazing" -
Beschouwingen > De verbazing
Met de wet in de hand? De dienstdoende redacteuren
1302BS KlimaatWe blijven tobben over de klimaatontwikkeling. Echte ‘ontkenners’ van de opwarming zijn er nauwelijks meer. Wel blijven er bedachtzame types die waarschuwen voor overdrijving en wijzen op de mogelijkheid om op de gevolgen te anticiperen, in plaats van draconische maatregelen ter voorkoming te nemen. Je zou denken dat het hoog tijd wordt om eens goed naar die mensen te luisteren, want met ‘normale’ middelen lukt het niet of nauwelijks om de opwarming te temperen.

Helaas gebeurt dat nauwelijks. In plaats daarvan speelt men nu met mogelijkheden ‘de wet’ en de rechtspraak in te zetten. In Nederland was er al een ogenschijnlijk geslaagde poging een rechter de regering terecht te laten wijzen. Dat was een voorlopig succes omdat de rechter de regering in feite maande om z’n eigen streefcijfers serieus te nemen. Misschien leidt het tot een zekere zuivering in de politieke omgangsvormen, verder haalt het natuurlijk niets uit.

In Londen was in september een studieconferentie waarbij serieus van gedachten werd gewisseld over de mogelijkheid om ‘global warming’ illegaal te maken (James Dellingpole in de Spectator van 10 oktober 2015). Iets dergelijks was blijkbaar ook opgekomen bij de illustere leden van onze Raad voor de Leefomgeving. Die hadden van Minister Kamp de opdracht gekregen te adviseren over de vraag hoe we van nu tot 2050 de uitstoot van koolstofdioxide met 95% naar beneden kunnen krijgen. Nou dat zal heel moeilijk worden, heeft men vastgesteld, maar toch ook heel simpel. Je zet het namelijk gewoon in de wet.

Nu weet ik ook wel dat er in enkele wetten (neem de grondwet) principes zijn neergelegd die niet een-twee-drie in geboden en verboden, of maatregelen, zijn te vertalen, maar dit gaat toch wel heel ver. Hoe stelt men zich voor dat dit gaat werken? Bovendien als je dit soort dingen in de wet gaat verankeren weet ik er nog wel een paar. Waarom dan ook niet middels de wet een maximum gesteld aan: de werkloosheid, het percentage onopgeloste misdrijven en rechterlijke dwalingen en … het financieringstekort. Als ik mij niet vergis (hoe het precies juridisch werkt weet ik niet) hebben ze over dat laatste in de VS inderdaad iets geregeld in de wet.

En een plezier dat ze daarvan hebben …… . (FH)

----------------

Dan misschien ook de wereldvrede?
Eerst maande de rechter uit de Urgenda-zaak de regering om zijn klimaatbeleid drastisch aan te scherpen. Daarna adviseerde de Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur de regering om bij wet vast te leggen welke klimaatdoelen in 2050 moeten worden gehaald. Het recht lijkt een nieuwe glorietijd tegemoet te gaan. Of toch niet?

Wetten geven de overheid instrumenten om doelen te bereiken. En wetten waarborgen de rechten van de burger tegenover de almacht van de overheid. Maar wetten die de burgers vrijwaren van de gevolgen van de klimaatverandering, of wetten die de overheid moeten dwingen om later beleid in een bepaalde richting te ontwikkelen: het lijkt me een beetje vreemd. Ik zeg erbij: ik ben geen jurist.

Laat ik beginnen met vast te stellen dat de wetten in Nederland niet (door de rechter) worden getoetst aan de Grondwet, zoals in andere landen wel het geval is. Dus zelfs het opnemen van de verplichting om iets tegen de klimaatverandering te doen in de Grondwet zou vooral (of zelfs: alleen) symbolische betekenis hebben.

Over de uitspraak van de rechter in de Urgenda-zaak heb ik me als niet-jurist verbaasd. Als de rechter de wet al niet mag toetsen aan de Grondwet, waarom zou de rechter dan wel het beleid van de regering mogen toetsen aan haar eigen streefcijfers? Natuurlijk, daarvoor bestaat een echte toets. En die toets wordt uitgevoerd door de kiezer. De kiezer bepaalt bij de volgende verkiezingen of hij een kabinet wil afrekenen op het niet halen van streefcijfers. De streefcijfers zijn immers vooral een belofte aan de kiezer en niet aan de rechter.

De RLi is blijkbaar geïnspireerd geraakt door de Urgenda-zaak en adviseert het kabinet om de klimaatdoelen bij wet vast te leggen. Niet de instrumenten, maar de doelen. Het doet me denken aan de discussie over de sociale grondrechten in de vorige eeuw, die er uiteindelijk toe heeft geleid dat een aantal van dat soort rechten in de Grondwet is opgenomen. Ik heb er daarna nimmer meer van gehoord. Iedereen heeft recht op een woning. Ja, en wat als je geen woning hebt? De overheid doet zijn best. En wat als de overheid onvoldoende zijn best doet? En wat is onvoldoende? Het is een morele uitspraak zonder sanctie.

Wat voor de grondwet geldt, geldt te meer voor een aparte wet met klimaatdoelen. Wat in de grondwet staat, kan niet zomaar weer worden geschrapt, hoe weinig betekenis het ook heeft. Maar één kamermeerderheid is voldoende om een andere wet met andere doelen in te dienen. In feite is een wet met doelen niet meer dan een scheet in een netje. We gaan het regeerakkoord toch ook geen wettelijke status geven?

Daar komt in dit geval nog iets bij. De RLi stelt voor om bij wet vast te leggen dat de doelen in 2050 moeten zijn bereikt. 2050? 2050! Elke rijkstrainee kan een brief opstellen waarin de minister uitlegt dat de doelen in 2050 worden bereikt, bij de verwachte intensivering van het beleid van volgende kabinetten en, natuurlijk, vanwege de vele innovaties op technologisch gebied die ons nog te wachten staan.

Mocht het kabinet toch besluiten een dergelijke wet aan te nemen, dan adviseer ik meteen ook de wereldvrede in 2050 uit te roepen, het einde van honger, armoede en ziekte. En misschien kunnen we ook het sterven bij wet afschaffen. (WD)

---------------------
De dienstdoende redacteuren waren dit keer Frits Hoorweg en Wim Derksen. Laatstgenoemde staat niet in het lijstje van medewerkers. Hij is bestuurskundige en werd wel twee maal geïnterviewd door Willem Minderhout, vooral over zijn hobbies: Loopgek & Fagotgek.
----------------
De tekening is van Linda Hulshof
Meer informatie op: www.lindahulshof.nl
---------------------
Bestel uw boeken, CD's en nog veel meer
bij bolcom, via de banner rechts.
Dan steunt u De Leunstoel!
© 2015 De dienstdoende redacteuren
powered by CJ2