archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 1
Jaargang 0
6 april 2003
Beschouwingen > Een rustig mens delen printen terug
Schrijver-Schaker Hans Ree overziet het veld Frits Hoorweg

0100 Hans Ree
Het idee van een tijdschrift voor rustige mensen spreekt schaker en columnist Hans Ree wel aan. Rustige mensen lijken hem types die niet houden van de algehele gejaagdheid die bijvoorbeeld tot uiting komt in de nieuwsuitzendingen op televisie, vooral in tijd van oorlog. "Soundbites en ophitserige muziekjes om de aandacht te vestigen op zogenaamde nieuwtjes zijn voor rustige mensen een gruwel. Net zoals de neiging om overal standpunten over te hebben zonder argumentatie met enige diepgang." De toon waarop hij het zegt suggereert dat hij die afkeer deelt. Tegelijk kan hij het ook niet nalaten een beetje de draak met het begrip rustig te steken. Hij legt een verbinding met het door Margreeth de Boer geïntroduceerde begrip onthaasting. Verder verwijst hij naar het Britse tijdschrift voor ouderen Oldie, om ideeën voor mogelijke rubrieken in de Leunstoel op te doen.
 
Wie regelmatig zijn columns leest zal deze mengeling van ernst en spot herkennen. Bij voorkeur ontleedt hij een idee en de gedachtegang die daaraan ten grondslag lijkt te liggen, geeft dan zijn eigen interpretatie, om die aan het eind van het verhaal zelf met een grap weer ter discussie te stellen. Zijn jongleren met verschillende interpretaties van de werkelijkheid zou licht de indruk kunnen wekken dat hij er zelf geen overtuigingen op na houdt. Dat is een misverstand. Een wederzijdse kennis vertelde bijvoorbeeld een tijdje geleden verbaasd dat Ree in een discussie heel fel bleek te zijn. Veelbetekenend is dat hij, als de naam van de zegsman wordt genoemd, zich de discussie in kwestie meteen herinnert; terwijl deze zich een paar jaar geleden heeft afgespeeld. Zo vaak schiet hij blijkbaar ook weer niet uit zijn slof.
 
De weloverwogen redeneertrant in zijn stukken mag niet opgevat worden als een verabsolutering van de betekenis van rationaliteit. In zijn laatste bundel: 'God is niet koppig' staat daarover een prachtig stuk dat 'Jeugd' heet. We mogen wel eens doen of het niet zo is, maar eigenlijk worden alle echt belangrijke keuzen met het hart gemaakt, beweert Ree daarin. "Wie de voors en tegens van een huwelijkspartner gaat afwegen, kan beter meteen de gedachte aan trouwen opgeven. De afweging moet in het onderbewuste al plaatsgevonden hebben als die vraag opkomt," zegt hij ter toelichting.
 
Beroepskeuze lijkt een ander domein waarop de rationaliteit slechts in beperkte mate vat heeft. Ree was ooit student wiskunde en filosofie, werd beroepsschaker en verwerft zijn inkomen sinds de jaren tachtig voornamelijk met schrijven. Bij een lezing haalde hij in dat verband een uitspraak aan van zijn illustere voorganger, en vriend, Jan Hein Donner. 'Je wordt schaker omdat je geen zin hebt om te werken en uiteindelijk werk je harder dan wie ook.' Op de vraag of dat nou wel echt waar is, zegt hij:
" Nou, veel ervan voelt niet aan als werken, maar ik heb het van de week toevallig een beetje zitten uitrekenen. In een jaar moet ik zo'n 250 stukken schrijven. Het ene stuk vraagt natuurlijk meer dan het andere, maar toch met voorbereiding erbij is het heel wat." Deze uitspraak gaat vergezeld van een handgebaar dat lijkt te zeggen: je hoeft geen meelij met me te hebben. Behalve de columns voor NRC/Handelsblad schrijft Ree verschillende schaakrubrieken. Eén ervan verschijnt in een Engelstalig tijdschrift, New in Chess, dat in Nederland wordt uitgegeven. Aanvankelijk werden die artikelen voor hem vertaald uit het Nederlands, maar sinds het vertrek van de laatste tolk die hem echt beviel, schrijft hij zelf in het Engels. Zijn eigen Engelse teksten verbazen hem soms. Het is of er iemand anders aan het woord is. Iemand die besluitvaardiger is, een meer resoluut persoon. "Je repertoire is natuurlijk kleiner in een andere taal en misschien heeft het ook te maken met de specifieke eigenaardigheden van de Engelse taal."
Een flinke productie is voor de gemiddelde freelancer tegenwoordig een noodzaak. "De vergoeding is in de tijd dat ik het nu doe, sterk achteruitgegaan. Weliswaar is er een belangenvereniging en die bereikt ook wel eens wat, maar over het geheel genomen is het er niet beter op geworden."
 
Zijn week wordt in belangrijke mate bepaald door de deadlines voor het inleveren van de kopij voor de vaste rubrieken. "Maandag rond het middaguur begin ik na te denken over de column. De ene keer kost dat meer tijd dan de andere, maar doorgaans ben ik er tegen de avond wel uit. Het onderwerp en de opbouw van het stuk staan dan wel ongeveer vast." Dinsdagochtend van 8 tot 10 schrijft hij het stuk feitelijk. Na eerst nog even in de ochtendkrant te hebben gekeken of er een verbinding met de actualiteit te leggen is. Zijn schaakrubrieken maakt hij op de woensdag - en vrijdagavond. Ook tijdens de vakantie moet er nog wel eens een stuk worden ingeleverd. Maar het vakantiegevoel lijdt daar niet onder: "Ach neen, ik vind het wel leuk om iets te doen."
 
Vanuit zijn huis kijk je van twee hoog naar beneden op een Amsterdamse gracht. Indertijd schreef hij een stuk waarin nogal tekeer werd gegaan tegen het rumoer van de stad. Niet zo'n wonder als je in het hartje van Amsterdam woont, vlak bij het Rijksmuseum met z'n eeuwige toeristenstroom. Maar daar doet hij nu heel laconiek over: "Ja, bij Koninginnedag en dat soort festiviteiten is het geen pretje, maar voor de rest valt het reuze mee," zegt hij. "De vorige burgemeester Patijn is begonnen met het een beetje terug te dringen, de vergunningen om muziek te maken en dergelijke. Neen ook een rustig mens kan gerust midden in de stad wonen."
 
'Van freewheelende schaker tot hardwerkende freelancer', dat zou als kop boven dit portret kunnen staan. Echt klagen doet Ree niet over deze ontwikkeling. Hij lijkt hem te zien als een van de absurditeiten die het leven interessant maken. Iets om een column over te schrijven. Daarin zou dan misschien de vraag beantwoord worden hoe het mogelijk is om een rustig mens te blijven als de dingen anders lopen dan gepland. Hoogstwaarschijnlijk zou zo'n stuk uitmonden in de conclusie dat een effectievere planning van het leven juist tot onrust zou leiden.


© 2004 Frits Hoorweg meer Frits Hoorweg - meer "Een rustig mens" -
Beschouwingen > Een rustig mens
Schrijver-Schaker Hans Ree overziet het veld Frits Hoorweg
0100 Hans Ree
Het idee van een tijdschrift voor rustige mensen spreekt schaker en columnist Hans Ree wel aan. Rustige mensen lijken hem types die niet houden van de algehele gejaagdheid die bijvoorbeeld tot uiting komt in de nieuwsuitzendingen op televisie, vooral in tijd van oorlog. "Soundbites en ophitserige muziekjes om de aandacht te vestigen op zogenaamde nieuwtjes zijn voor rustige mensen een gruwel. Net zoals de neiging om overal standpunten over te hebben zonder argumentatie met enige diepgang." De toon waarop hij het zegt suggereert dat hij die afkeer deelt. Tegelijk kan hij het ook niet nalaten een beetje de draak met het begrip rustig te steken. Hij legt een verbinding met het door Margreeth de Boer geïntroduceerde begrip onthaasting. Verder verwijst hij naar het Britse tijdschrift voor ouderen Oldie, om ideeën voor mogelijke rubrieken in de Leunstoel op te doen.
 
Wie regelmatig zijn columns leest zal deze mengeling van ernst en spot herkennen. Bij voorkeur ontleedt hij een idee en de gedachtegang die daaraan ten grondslag lijkt te liggen, geeft dan zijn eigen interpretatie, om die aan het eind van het verhaal zelf met een grap weer ter discussie te stellen. Zijn jongleren met verschillende interpretaties van de werkelijkheid zou licht de indruk kunnen wekken dat hij er zelf geen overtuigingen op na houdt. Dat is een misverstand. Een wederzijdse kennis vertelde bijvoorbeeld een tijdje geleden verbaasd dat Ree in een discussie heel fel bleek te zijn. Veelbetekenend is dat hij, als de naam van de zegsman wordt genoemd, zich de discussie in kwestie meteen herinnert; terwijl deze zich een paar jaar geleden heeft afgespeeld. Zo vaak schiet hij blijkbaar ook weer niet uit zijn slof.
 
De weloverwogen redeneertrant in zijn stukken mag niet opgevat worden als een verabsolutering van de betekenis van rationaliteit. In zijn laatste bundel: 'God is niet koppig' staat daarover een prachtig stuk dat 'Jeugd' heet. We mogen wel eens doen of het niet zo is, maar eigenlijk worden alle echt belangrijke keuzen met het hart gemaakt, beweert Ree daarin. "Wie de voors en tegens van een huwelijkspartner gaat afwegen, kan beter meteen de gedachte aan trouwen opgeven. De afweging moet in het onderbewuste al plaatsgevonden hebben als die vraag opkomt," zegt hij ter toelichting.
 
Beroepskeuze lijkt een ander domein waarop de rationaliteit slechts in beperkte mate vat heeft. Ree was ooit student wiskunde en filosofie, werd beroepsschaker en verwerft zijn inkomen sinds de jaren tachtig voornamelijk met schrijven. Bij een lezing haalde hij in dat verband een uitspraak aan van zijn illustere voorganger, en vriend, Jan Hein Donner. 'Je wordt schaker omdat je geen zin hebt om te werken en uiteindelijk werk je harder dan wie ook.' Op de vraag of dat nou wel echt waar is, zegt hij:
" Nou, veel ervan voelt niet aan als werken, maar ik heb het van de week toevallig een beetje zitten uitrekenen. In een jaar moet ik zo'n 250 stukken schrijven. Het ene stuk vraagt natuurlijk meer dan het andere, maar toch met voorbereiding erbij is het heel wat." Deze uitspraak gaat vergezeld van een handgebaar dat lijkt te zeggen: je hoeft geen meelij met me te hebben. Behalve de columns voor NRC/Handelsblad schrijft Ree verschillende schaakrubrieken. Eén ervan verschijnt in een Engelstalig tijdschrift, New in Chess, dat in Nederland wordt uitgegeven. Aanvankelijk werden die artikelen voor hem vertaald uit het Nederlands, maar sinds het vertrek van de laatste tolk die hem echt beviel, schrijft hij zelf in het Engels. Zijn eigen Engelse teksten verbazen hem soms. Het is of er iemand anders aan het woord is. Iemand die besluitvaardiger is, een meer resoluut persoon. "Je repertoire is natuurlijk kleiner in een andere taal en misschien heeft het ook te maken met de specifieke eigenaardigheden van de Engelse taal."
Een flinke productie is voor de gemiddelde freelancer tegenwoordig een noodzaak. "De vergoeding is in de tijd dat ik het nu doe, sterk achteruitgegaan. Weliswaar is er een belangenvereniging en die bereikt ook wel eens wat, maar over het geheel genomen is het er niet beter op geworden."
 
Zijn week wordt in belangrijke mate bepaald door de deadlines voor het inleveren van de kopij voor de vaste rubrieken. "Maandag rond het middaguur begin ik na te denken over de column. De ene keer kost dat meer tijd dan de andere, maar doorgaans ben ik er tegen de avond wel uit. Het onderwerp en de opbouw van het stuk staan dan wel ongeveer vast." Dinsdagochtend van 8 tot 10 schrijft hij het stuk feitelijk. Na eerst nog even in de ochtendkrant te hebben gekeken of er een verbinding met de actualiteit te leggen is. Zijn schaakrubrieken maakt hij op de woensdag - en vrijdagavond. Ook tijdens de vakantie moet er nog wel eens een stuk worden ingeleverd. Maar het vakantiegevoel lijdt daar niet onder: "Ach neen, ik vind het wel leuk om iets te doen."
 
Vanuit zijn huis kijk je van twee hoog naar beneden op een Amsterdamse gracht. Indertijd schreef hij een stuk waarin nogal tekeer werd gegaan tegen het rumoer van de stad. Niet zo'n wonder als je in het hartje van Amsterdam woont, vlak bij het Rijksmuseum met z'n eeuwige toeristenstroom. Maar daar doet hij nu heel laconiek over: "Ja, bij Koninginnedag en dat soort festiviteiten is het geen pretje, maar voor de rest valt het reuze mee," zegt hij. "De vorige burgemeester Patijn is begonnen met het een beetje terug te dringen, de vergunningen om muziek te maken en dergelijke. Neen ook een rustig mens kan gerust midden in de stad wonen."
 
'Van freewheelende schaker tot hardwerkende freelancer', dat zou als kop boven dit portret kunnen staan. Echt klagen doet Ree niet over deze ontwikkeling. Hij lijkt hem te zien als een van de absurditeiten die het leven interessant maken. Iets om een column over te schrijven. Daarin zou dan misschien de vraag beantwoord worden hoe het mogelijk is om een rustig mens te blijven als de dingen anders lopen dan gepland. Hoogstwaarschijnlijk zou zo'n stuk uitmonden in de conclusie dat een effectievere planning van het leven juist tot onrust zou leiden.
© 2004 Frits Hoorweg
powered by CJ2