Met de opening van het Rijksmuseum prominent op televisie en in krantenbijlagen ga je bijna vanzelf anders kijken naar de manier waarop onze mooie dingen in een museum worden neergezet. De mooiste tegenstelling kun je nu nog zien in het Stedelijk Museum Alkmaar, waar ze twee prachtige eigentijdse tentoonstellingen hebben die in elkaar overlopen: Alkmaars Ontzet en Alkmaars Gouden Eeuw.

De gewelddadigheden en ontberingen van de belegering en het ontzet worden met behulp van beeld en geluid, zowel in de grote lijnen als in de menselijke details getoond. Een drukke tentoonstelling met video’s, schilderijen, gebruiksvoorwerpen en veel verhaal in teksten, zelfs in grote letters op meer dan twee meter hoogte. Na deze enerverende gebeurtenis kom je in een kleinere, mooie en rustgevende presentatie van verschillende kanten van onze Gouden Eeuw in Alkmaar. Mooie schilderijen van trotse bestuurders, een prachtig interieur van de Grote Kerk door Saenredam, een groot penschilderij van Willem van de Velde de Oudere van de zeeslag in De Sont waar twee schepen de wimpel van Alckmaer voerden. In het lagere midden stonden de bewijzen van economische voorspoed ontstaan onder meer door de inpolderingen van de Schermer en de Beemster. Een mooie en rustige presentatie die duidelijk van dezelfde tijd is als de indruk die ik van het vernieuwde Rijksmuseum kreeg.

Bovenin het museum is nog een grote zaal die al twaalf jaar dezelfde opstelling kent van De moderne tijd. Ik heb daar eerder over geschreven maar het contrast van de twee opstellingen maakt duidelijk dat de moderne tijd inmiddels achterhaald is. Wel graag aandacht voor een nieuw onderdeel op die hoogste verdieping: het poppenhuis van Marjan Drukker. Marjan was een joods meisje dat op veertienjarige leeftijd met haar ouders in Auschwitz vermoord werd. Haar poppenhuis is bewaard gebleven en heeft met een aantal familieherinneringen, zoals foto’s en een dagboek in drie schriftjes van haar vader over de oorlogstijd, na omzwervingen nu in het museum een mooie plaats gekregen. Het is een indrukwekkend monument geworden daar op die bovenste verdieping van het Stedelijk Museum Alkmaar.

Uiteraard deed de Gouden Eeuw in Alkmaar mij terugdenken aan de Gouden Eeuw die ik een maand eerder zag in het Amsterdam Museum, dat tot 2010 bekend stond als het Amsterdamse Historische Museum en in een prachtig oud klooster, later weeshuis, aan de Kalverstraat gevestigd is. Het is natuurlijk een veel grotere tentoonstelling en, in de stijl van het Amsterdam Historisch, veel voller en gevarieerder. Een aantrekkelijke grabbelton van onderwerpen waarbij de zwarte kant niet wordt geschuwd: het familiebedrijf Trip ‘in dood en verderf’ en de Hamburgs-Amsterdamse adel van de familie Marselis waarvan de rijkdom ook gebaseerd was op de wapenhandel. Maar ook Dirck Coornhert, de voorvechter van tolerantie, de vrijheid van drukpers en onze nationale held Michiel de Ruyter komen erin voor. En natuurlijk de specerijenhandel en Brazilië, maar ook de beurtvaart en de overstap in Halfweg.

In dezelfde stijl toont een tweede tentoonstelling in het Amsterdam Museum het DNA van Amsterdam uitgedrukt in de woorden ondernemerschap, creativiteit, burgerschap en vrij denken. Het meest opvallend vond ik het prachtige wandreliëf: vernietigen en opbouwen, beplakt met pagina’s van De Tribune en het eerbetoon aan de bouwwethouder Wibaut.

Op de terugweg door Noord Holland reden wij binnendoor en kwamen na Sint Maartensvlotbrug een merkwaardig bouwwerk tegen dat uit de verte leek op een piramide boven een kanaal maar bij nader inzien een voetgangersbrug bleek te zijn over de Grote Sloot, op een plaats waar zoiets volstrekt onnodig leek. Een folly in de openbare ruimte of toch een serieuze oversteekplaats?

 

*************************

De plaatjes zijn van Dik Kruithof