archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 11
Jaargang 10
28 maart 2013
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Russen van na de Perestroika Dik Kruithof

1011VG Apeldoorn1
Het CODA museum in Apeldoorn maakt deel uit van het Cultuur Onder Dak Apeldoorn-complex, dat in 2004 aan de rand van de binnenstad is geopend. Het gebouw van de bekende architect Hertzberger bevat naast een museum ook een archief en een bibliotheek en heeft een verbinding met het oudere Huis van de Kunst. Het CODA museum is ontstaan uit een fusie van het Apeldoorns Historisch Museum en het Van Reekum Museum. Het laatste museum was gericht op moderne kunst.

Ik ging erheen omdat er een tentoonstelling is van Russische kunst na de Perestrojka. Russische kunstenaars kregen ineens de vrijheid om af te wijken van het sociaal realisme dat in Assen te zien is. Deze tentoonstelling geeft een mooi beeld van de inspiratiebronnen die kunstenaars uit Sint Petersburg gebruikten om tot hun eigen kunst te komen. Het werk is afkomstig uit drie Nederlandse particuliere collecties, maar de tentoonstelling is eigenlijk het werk van het Nederlandse echtpaar Harry en Machteld Blom. Harry Blom werkte lange tijd als tolk en vertaler bij de Europese Unie in Brussel, bezocht Moskou en Sint Petersburg na de Perestrojka en raakte gefascineerd door de Russische schilderkunst. Tijdens zijn reizen bezocht hij meer dan 100 ateliers en kocht werk dat hem aansprak. Ook organiseerde hij verkooptentoonstellingen voor kunstenaars waar hij mee bevriend was geraakt. Zijn collectie toont niet alleen de ontwikkelingen in brede zin, maar laat ook het doorzettingsvermogen en de zoektocht zien van de kunstenaars naar een nieuwe stijl. In 2009 schreef hij een boek over het ontstaan van zijn collectie dat voor deze tentoonstelling is herdrukt. Het is een prachtig verslag van zijn ervaringen.

De tentoonstelling is nog mooier dan het boek. De namen zijn ─ nog ─ onbekend, maar de kwaliteit is hoog. Vooral Alexei Kostroma maakt indruk met zijn zoektocht naar nieuwe manieren van schilderen: er is een prachtig werk te zien dat gemaakt is van eigeel en eierdoppen, het straalt werkelijk van de muur af. Speels en liefdevol zijn de portretten die hij maakte van de Blommen. Die kregen terecht een ereplaats.

Naast deze tentoonstelling in het kader van het vriendschapsjaar Rusland-Nederland 2013, kon ik nog net de prachtige verzameling bewonderen die het museum heeft van het houten Ado speelgoed. Ado, wat staat voor Arbeid door onvolwaardigen, werd in1011VG Apeldoorn2 de periode 1925-1933 gemaakt door tuberculosepatiënten van het sanatorium Berg en Bosch in Apeldoorn. Zij vervaardigden het houten speelgoed als onderdeel van hun behandeling. Ontwerper van de autootjes, treinen en meubeltjes was Ko Verzuu (1901-1971). Met zijn ontwerpen sloot hij aan bij de strakke vormgeving en felle kleuren van de kunststroming De Stijl. Het degelijke, maar dure, speelgoed was voornamelijk te koop bij grote warenhuizen als Metz & Co en De Bijenkorf. In 1934 verhuisde het sanatorium naar Bilthoven.

In 1962 nam de sociale werkplaats in Zeist de productie over, waarbij de afkorting ADO een nieuwe betekenis kreeg, namelijk Apart Doelmatig Onverwoestbaar. Ook de aard van het speelgoed veranderde: de felgekleurde autootjes, blokkendozen e.d. maakten plaats voor blankhouten loopfietsjes, trekkarren en kindermeubeltjes. Het is dus lokale geschiedenis, maar ook vernieuwing in de kunst, ziekenzorg en pedagogiek zijn erin terug te vinden. Het museum verwerkte dit mooi in de tentoonstelling. Zo stond bij voorbeeld de bolderkar van Gerrit Rietveld bij de inspiratiebronnen, maar dat had evengoed een Ado-produkt kunnen zijn.

Er was nog meer te zien in het CODA: een prachtige serie illustraties en schetsen die Wouter van Reek maakte voor het boek Keepvogel en Kijkvogel: in het spoor van Mondriaan. Dit prentenboek verhaalt over de kunstenaar Piet Mondriaan (1872-1944), De Stijl en de tijd waarin Mondriaan leefde. Het wordt een kindertentoonstelling genoemd, maar ik vond het ook prachtig. Je ziet de gewone wereld voor je ogen overgaan in de wereld van de Victory Boogie Woogie.
Ook de dwarsdoorsnede uit de eigen collectie is alleen al door de prachtige en fantasierijke presentatie de moeite waard, net als de introductie van de kunstenaarsarchieven die toegankelijk zijn gemaakt.
Gaat dat zien in Cultuur Onder Dak in Apeldoorn!

De Ado-tentoonstelling is net geëindigd. Kijk op www.coda-apeldoorn.nl voor de andere tentoonstellingen. Kijk ook op www.nlrf2013.nl voor alle activiteiten in het vriendschapsjaar Nederland-Rusland. Zie voor de Russen in Assen de Leunstoel van maart 2013.
 
******************************
De foto's zijn gemaakt door de schrijver.


© 2013 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Russen van na de Perestroika Dik Kruithof
1011VG Apeldoorn1
Het CODA museum in Apeldoorn maakt deel uit van het Cultuur Onder Dak Apeldoorn-complex, dat in 2004 aan de rand van de binnenstad is geopend. Het gebouw van de bekende architect Hertzberger bevat naast een museum ook een archief en een bibliotheek en heeft een verbinding met het oudere Huis van de Kunst. Het CODA museum is ontstaan uit een fusie van het Apeldoorns Historisch Museum en het Van Reekum Museum. Het laatste museum was gericht op moderne kunst.

Ik ging erheen omdat er een tentoonstelling is van Russische kunst na de Perestrojka. Russische kunstenaars kregen ineens de vrijheid om af te wijken van het sociaal realisme dat in Assen te zien is. Deze tentoonstelling geeft een mooi beeld van de inspiratiebronnen die kunstenaars uit Sint Petersburg gebruikten om tot hun eigen kunst te komen. Het werk is afkomstig uit drie Nederlandse particuliere collecties, maar de tentoonstelling is eigenlijk het werk van het Nederlandse echtpaar Harry en Machteld Blom. Harry Blom werkte lange tijd als tolk en vertaler bij de Europese Unie in Brussel, bezocht Moskou en Sint Petersburg na de Perestrojka en raakte gefascineerd door de Russische schilderkunst. Tijdens zijn reizen bezocht hij meer dan 100 ateliers en kocht werk dat hem aansprak. Ook organiseerde hij verkooptentoonstellingen voor kunstenaars waar hij mee bevriend was geraakt. Zijn collectie toont niet alleen de ontwikkelingen in brede zin, maar laat ook het doorzettingsvermogen en de zoektocht zien van de kunstenaars naar een nieuwe stijl. In 2009 schreef hij een boek over het ontstaan van zijn collectie dat voor deze tentoonstelling is herdrukt. Het is een prachtig verslag van zijn ervaringen.

De tentoonstelling is nog mooier dan het boek. De namen zijn ─ nog ─ onbekend, maar de kwaliteit is hoog. Vooral Alexei Kostroma maakt indruk met zijn zoektocht naar nieuwe manieren van schilderen: er is een prachtig werk te zien dat gemaakt is van eigeel en eierdoppen, het straalt werkelijk van de muur af. Speels en liefdevol zijn de portretten die hij maakte van de Blommen. Die kregen terecht een ereplaats.

Naast deze tentoonstelling in het kader van het vriendschapsjaar Rusland-Nederland 2013, kon ik nog net de prachtige verzameling bewonderen die het museum heeft van het houten Ado speelgoed. Ado, wat staat voor Arbeid door onvolwaardigen, werd in1011VG Apeldoorn2 de periode 1925-1933 gemaakt door tuberculosepatiënten van het sanatorium Berg en Bosch in Apeldoorn. Zij vervaardigden het houten speelgoed als onderdeel van hun behandeling. Ontwerper van de autootjes, treinen en meubeltjes was Ko Verzuu (1901-1971). Met zijn ontwerpen sloot hij aan bij de strakke vormgeving en felle kleuren van de kunststroming De Stijl. Het degelijke, maar dure, speelgoed was voornamelijk te koop bij grote warenhuizen als Metz & Co en De Bijenkorf. In 1934 verhuisde het sanatorium naar Bilthoven.

In 1962 nam de sociale werkplaats in Zeist de productie over, waarbij de afkorting ADO een nieuwe betekenis kreeg, namelijk Apart Doelmatig Onverwoestbaar. Ook de aard van het speelgoed veranderde: de felgekleurde autootjes, blokkendozen e.d. maakten plaats voor blankhouten loopfietsjes, trekkarren en kindermeubeltjes. Het is dus lokale geschiedenis, maar ook vernieuwing in de kunst, ziekenzorg en pedagogiek zijn erin terug te vinden. Het museum verwerkte dit mooi in de tentoonstelling. Zo stond bij voorbeeld de bolderkar van Gerrit Rietveld bij de inspiratiebronnen, maar dat had evengoed een Ado-produkt kunnen zijn.

Er was nog meer te zien in het CODA: een prachtige serie illustraties en schetsen die Wouter van Reek maakte voor het boek Keepvogel en Kijkvogel: in het spoor van Mondriaan. Dit prentenboek verhaalt over de kunstenaar Piet Mondriaan (1872-1944), De Stijl en de tijd waarin Mondriaan leefde. Het wordt een kindertentoonstelling genoemd, maar ik vond het ook prachtig. Je ziet de gewone wereld voor je ogen overgaan in de wereld van de Victory Boogie Woogie.
Ook de dwarsdoorsnede uit de eigen collectie is alleen al door de prachtige en fantasierijke presentatie de moeite waard, net als de introductie van de kunstenaarsarchieven die toegankelijk zijn gemaakt.
Gaat dat zien in Cultuur Onder Dak in Apeldoorn!

De Ado-tentoonstelling is net geëindigd. Kijk op www.coda-apeldoorn.nl voor de andere tentoonstellingen. Kijk ook op www.nlrf2013.nl voor alle activiteiten in het vriendschapsjaar Nederland-Rusland. Zie voor de Russen in Assen de Leunstoel van maart 2013.
 
******************************
De foto's zijn gemaakt door de schrijver.
© 2013 Dik Kruithof
powered by CJ2