archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 18
Jaargang 9
30 augustus 2012
Vermaak en Genot > Een omweg waard delen printen terug
Documenta Dik Kruithof

0918VG Fridericianum
Kassel is de derde stad van de Duitse deelstaat Hessen en ligt middenin Duitsland. Vanuit het centrum kijk je uit over het dal van de Fulda, die met zijn uiterwaarden een groot park vormt midden in de stad, de Karlsaue. Kassel staat iedere vijf jaar in het teken van de Documenta, met de Biennale in Venetie de grootste tentoonstelling van hedendaagse kunst die wij kennen. De eerste Documenta vond plaats in 1955 en wilde de ‘Entartete’ kunst tonen die in het nazi-tijdperk verboden was. Vanuit die geschiedenis ontwikkelde de Documenta zich tot een plek die ruimte biedt aan de nieuwste ontwikkelingen in de kunst uit alle werelddelen. Iedere vijf jaar is er een Documenta en iedere vijf jaar is er een andere curator die zijn of haar visie op de moderne kunst kan laten zien. In 1982 was dat Rudi Fuchs, toen directeur van het Van Abbe-museum en dit jaar de Amerikaanse Carolyn Christov-Bakargiev, directrice van het museum voor hedendaagse kunst in Turijn. Zij heeft gezocht naar kunst met een open oog voor wat er in de wereld gebeurt, waarbij conflict en verandering, verwoesting en vernieuwing centraal staan.

Een Documenta duurt 100 dagen en trekt zo’n 750.000 mensen. Het is dus weer druk in het centrum van Kassel, waar het grote Friedrichsplatz geheel in het teken staat van dit gebeuren: tijdelijke gebouwen voor kaartverkoop, boekhandel en sanitaire voorzieningen vullen het plein voor de hoofdzetel: het Museum Fridericianum. Gebouwd in 1779, was dit het eerste museumgebouw in Europa dat voor het publiek toegankelijk moest zijn. In het museum werden de kunstverzameling en de bibliotheek van de keurvorst van Hessen ondergebracht. Sinds de oorlog is het weer in gebruik voor wisselende tentoonstellingen, waaronder dus de Documenta. Werk van zo’n 75 kunstenaars uit de hele wereld heeft hier een plek gevonden, met als opvallendste voorwerpen waarschijnlijk de Bactische prinsessen, vrouwenbeeldjes van twee eeuwen voor de jaartelling uit Centraal-Aziatische culturen en zo perfect passend in de uiteenlopende verzameling van klein werk in de prachtige Rotunda-zaal dat ze veel bezoekers waren opgevallen. Op de tweede verdieping het veel gefotografeerde wandtapijt van Goshka Macuga, met mensen uit Kabul voor een kapotgeschoten gebouw.

Naast het Fridericianum is er in de veel kleinere documenta-Halle altijd opvallende kunst te vinden, ook dit jaar weer. De vier reusachtige schilderijen van Julie Merethu, in prachtige abstracte vormen waarin elementen uit bouwkunst en bouwwerken naar voren komen, waren voor mij een van de hoogtepunten van dit jaar. Daarnaast indrukwekkende schilderijen van Gustav Metzger, een Duitser die in Londen woont en werkt en pas de laatste jaren succes heeft met verstild werk, en ook hele fleurige schilderijen van Etel Adnan. Verder hier de installatie van Yan Lei, die een zaaltje volgepropt heeft met nageschilderde meesterwerken uit de geschiedenis en elke avond vijf doeken weer overschildert, zodat aan het eind van de tentoonstelling0918VG Bronzen boom de hele geschiedenis is verdwenen. In de kelder van de Halle werk van de Duitser Thomas Bayrle, onder meer een gigantische wandfoto van een vliegtuig opgebouwd uit duizenden kleinere fotootjes in allemaal verschillende tinten grijs afgedrukt en mooi doorgesneden elektro-motoren.

Dit jaar wordt de Karlsaue volledig betrokken bij de tentoonstelling. Was het park vijf jaar geleden nog afgesloten door een tentencomplex tegenover de Orangerie, nu is het hele park in gebruik en heb je ten minste een fiets nodig om alle paviljoentjes die verspreid zijn over het park te zien. Die fiets had ik niet, dus ik heb daar iets gemist maar ben wel langs de Ideeën van Steen gelopen van de Italiaan Giuseppe Perone, een bronzen boom die een steen vasthoudt en die in 2010 al geplaatst is en als blijvend aandenken aan deze Documenta deel zal blijven uitmaken van de openbare ruimte in Kassel. Eerdere afleveringen hebben ook een symbool achtergelaten, bij voorbeeld in 1982 700 eiken geplant door Joseph Beuys, in 1982 de enorme troffel van Claes Oldenburg en in 1992 de Man die naar de hemel loopt van Joseph Borofsky, bij het station.

In de NeueGalerie, het museum voor moderne kunst, was de meest spraakmakende bijdrage de installatie van Geoffrey Farmer, die een tijdsbeeld geeft van de naoorlogse jaren in de vorm van op staanders gemonteerde tijdschriftfoto’s en knipsels waarbij bijna alles en iedereen voorbijkomt. Het bestrijkt dan ook al gauw zo’n vijftig meter aan loopruimte. Indrukwekkend was ook de zaal van Sanja Ivekovic uit Zagreb met een eerbetoon aan alle verzetstrijders (‘ongehoorzamen’) uit de geschiedenis: van Sophie Scholl tot Victor Jara en van Antonio Gramsci tot Bobby Sands.

De laatste grote locatie is het hoofdstation net buiten de binnenstad, maar met een gratis documenta-bus te bereiken. Hier zijn grote zalen in de oude stationsloodsen die gebruikt worden voor de kunst van het grote gebaar: een grote aarden heuvel van Michael Portnoy, die aan de binnenkant is ingericht als speelkamer. In Vrij Nederland van 28 juli staat een mooi verhaal van Benno Tempel, die aan het spel mee mocht doen. Verderop een prachtige installatie van de in Hongarije wonende Roemeen Istvan Csakany, die het probleem van de uitbuiting van textielarbeid(st)ers duidelijk maakt in een werkplaats vol met naaimachines die allemaal zijn uitgesneden in prachtig blank hout. Hier ook een voorstelling van William Kentridge, in Nederland ook nog te zien in het Joods Historisch Museum in Amsterdam.

De Documenta 2012 is gigantisch groot, afwisselend, vermoeiend en indrukwekkend. Nog te bezoeken tot 17 september. Informatie op internet www.documenta.de
 
********************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl


© 2012 Dik Kruithof meer Dik Kruithof - meer "Een omweg waard" -
Vermaak en Genot > Een omweg waard
Documenta Dik Kruithof
0918VG Fridericianum
Kassel is de derde stad van de Duitse deelstaat Hessen en ligt middenin Duitsland. Vanuit het centrum kijk je uit over het dal van de Fulda, die met zijn uiterwaarden een groot park vormt midden in de stad, de Karlsaue. Kassel staat iedere vijf jaar in het teken van de Documenta, met de Biennale in Venetie de grootste tentoonstelling van hedendaagse kunst die wij kennen. De eerste Documenta vond plaats in 1955 en wilde de ‘Entartete’ kunst tonen die in het nazi-tijdperk verboden was. Vanuit die geschiedenis ontwikkelde de Documenta zich tot een plek die ruimte biedt aan de nieuwste ontwikkelingen in de kunst uit alle werelddelen. Iedere vijf jaar is er een Documenta en iedere vijf jaar is er een andere curator die zijn of haar visie op de moderne kunst kan laten zien. In 1982 was dat Rudi Fuchs, toen directeur van het Van Abbe-museum en dit jaar de Amerikaanse Carolyn Christov-Bakargiev, directrice van het museum voor hedendaagse kunst in Turijn. Zij heeft gezocht naar kunst met een open oog voor wat er in de wereld gebeurt, waarbij conflict en verandering, verwoesting en vernieuwing centraal staan.

Een Documenta duurt 100 dagen en trekt zo’n 750.000 mensen. Het is dus weer druk in het centrum van Kassel, waar het grote Friedrichsplatz geheel in het teken staat van dit gebeuren: tijdelijke gebouwen voor kaartverkoop, boekhandel en sanitaire voorzieningen vullen het plein voor de hoofdzetel: het Museum Fridericianum. Gebouwd in 1779, was dit het eerste museumgebouw in Europa dat voor het publiek toegankelijk moest zijn. In het museum werden de kunstverzameling en de bibliotheek van de keurvorst van Hessen ondergebracht. Sinds de oorlog is het weer in gebruik voor wisselende tentoonstellingen, waaronder dus de Documenta. Werk van zo’n 75 kunstenaars uit de hele wereld heeft hier een plek gevonden, met als opvallendste voorwerpen waarschijnlijk de Bactische prinsessen, vrouwenbeeldjes van twee eeuwen voor de jaartelling uit Centraal-Aziatische culturen en zo perfect passend in de uiteenlopende verzameling van klein werk in de prachtige Rotunda-zaal dat ze veel bezoekers waren opgevallen. Op de tweede verdieping het veel gefotografeerde wandtapijt van Goshka Macuga, met mensen uit Kabul voor een kapotgeschoten gebouw.

Naast het Fridericianum is er in de veel kleinere documenta-Halle altijd opvallende kunst te vinden, ook dit jaar weer. De vier reusachtige schilderijen van Julie Merethu, in prachtige abstracte vormen waarin elementen uit bouwkunst en bouwwerken naar voren komen, waren voor mij een van de hoogtepunten van dit jaar. Daarnaast indrukwekkende schilderijen van Gustav Metzger, een Duitser die in Londen woont en werkt en pas de laatste jaren succes heeft met verstild werk, en ook hele fleurige schilderijen van Etel Adnan. Verder hier de installatie van Yan Lei, die een zaaltje volgepropt heeft met nageschilderde meesterwerken uit de geschiedenis en elke avond vijf doeken weer overschildert, zodat aan het eind van de tentoonstelling0918VG Bronzen boom de hele geschiedenis is verdwenen. In de kelder van de Halle werk van de Duitser Thomas Bayrle, onder meer een gigantische wandfoto van een vliegtuig opgebouwd uit duizenden kleinere fotootjes in allemaal verschillende tinten grijs afgedrukt en mooi doorgesneden elektro-motoren.

Dit jaar wordt de Karlsaue volledig betrokken bij de tentoonstelling. Was het park vijf jaar geleden nog afgesloten door een tentencomplex tegenover de Orangerie, nu is het hele park in gebruik en heb je ten minste een fiets nodig om alle paviljoentjes die verspreid zijn over het park te zien. Die fiets had ik niet, dus ik heb daar iets gemist maar ben wel langs de Ideeën van Steen gelopen van de Italiaan Giuseppe Perone, een bronzen boom die een steen vasthoudt en die in 2010 al geplaatst is en als blijvend aandenken aan deze Documenta deel zal blijven uitmaken van de openbare ruimte in Kassel. Eerdere afleveringen hebben ook een symbool achtergelaten, bij voorbeeld in 1982 700 eiken geplant door Joseph Beuys, in 1982 de enorme troffel van Claes Oldenburg en in 1992 de Man die naar de hemel loopt van Joseph Borofsky, bij het station.

In de NeueGalerie, het museum voor moderne kunst, was de meest spraakmakende bijdrage de installatie van Geoffrey Farmer, die een tijdsbeeld geeft van de naoorlogse jaren in de vorm van op staanders gemonteerde tijdschriftfoto’s en knipsels waarbij bijna alles en iedereen voorbijkomt. Het bestrijkt dan ook al gauw zo’n vijftig meter aan loopruimte. Indrukwekkend was ook de zaal van Sanja Ivekovic uit Zagreb met een eerbetoon aan alle verzetstrijders (‘ongehoorzamen’) uit de geschiedenis: van Sophie Scholl tot Victor Jara en van Antonio Gramsci tot Bobby Sands.

De laatste grote locatie is het hoofdstation net buiten de binnenstad, maar met een gratis documenta-bus te bereiken. Hier zijn grote zalen in de oude stationsloodsen die gebruikt worden voor de kunst van het grote gebaar: een grote aarden heuvel van Michael Portnoy, die aan de binnenkant is ingericht als speelkamer. In Vrij Nederland van 28 juli staat een mooi verhaal van Benno Tempel, die aan het spel mee mocht doen. Verderop een prachtige installatie van de in Hongarije wonende Roemeen Istvan Csakany, die het probleem van de uitbuiting van textielarbeid(st)ers duidelijk maakt in een werkplaats vol met naaimachines die allemaal zijn uitgesneden in prachtig blank hout. Hier ook een voorstelling van William Kentridge, in Nederland ook nog te zien in het Joods Historisch Museum in Amsterdam.

De Documenta 2012 is gigantisch groot, afwisselend, vermoeiend en indrukwekkend. Nog te bezoeken tot 17 september. Informatie op internet www.documenta.de
 
********************************
De Leunstoel is gebouwd door Peppered.
Ga voor informatie over dat bureau naar www.peppered.nl
© 2012 Dik Kruithof
powered by CJ2