De Leunstoel - internetmagazine voor rustige mensen

Het valt niet mee om over de Euro te schrijven zonder emoties los te maken; al is het maar bij jezelf. Van emoties is bekend dat ze sterker werken en zelfs van doorslaggevend belang zijn. Reden waarom een rationele discussie over de noodzaak van de invoering van een Euro eigenlijk nooit heeft plaatsgevonden.

Beter laat dan nooit: laten we de Euro eens benaderen als ware het een mogelijk project met 20 deelnemers. Hoe beoordelen wij de kans van slagen? Volgens de vakliteratuur zijn er zeven spanningsbronnen te benoemen die bepalen of een project een succes kan worden of geheid gaat mislukken.

Is het beoogde resultaat nieuw of routine; eenvoudig of complex?

Het zal duidelijk zijn, het is complex en zeker geen routine, dus extra spanning en afbreukrisico gewaarborgd.

Is de som van alle individuele belangen gelijk aan het totale groepsbelang?

Een project slaagt alleen als alle deelnemers hetzelfde doel nastreven. Voorzichtig zou vastgesteld kunnen worden dat niet elk deelnemend land hetzelfde belang had bij een groot Europa met open grenzen en de Euro als munteenheid. Er zijn nogal wat landen met grote subsidies over de streep getrokken. Het was in brede kring bekend dat de hoogte van de salarissen van de Europarlementariërs enorme invloed gehad heeft op het enthousiasme voor deelname aan een verenigd Europa. Daarnaast blijken lidstaten sterk verschillende risico’s te lopen bij een ineenstorting van de centrale munteenheid, ook dat hadden we kunnen weten.

Is men het eens over de te hanteren procedures?

Neen, daarover was men het bij lange na niet eens. Ga maar na: de besluitvorming, de informatievoorziening en het inzetten van corrigerende maatregelen (geldpers aanzetten, Euro-obligaties uitgeven, rol ECB, Griekenland uit de muntunie zetten, Euro afschaffen, obligaties opkopen door ECD, leningen IMF organiseren, schulden afschrijven met 50% of meer) wanneer het fout dreigt te lopen, alles blijkt even onduidelijk en ontaardt in een machtstrijd met schijnoplossingen.

Is een voldoende inzet van middelen gegarandeerd?

Heb je een project, dan heb je ruim voldoende middelen nodig. Middelen als: geld, organisatie, faciliteiten, instrumenten. De praktijk heeft geleerd dat onvoldoende met tegenvallers gerekend is. Kijkend naar de Mediterrane landen, en nu ook België en Ierland, dan voorspellen de economen nu dat er duizenden miljarden euro’s nodig zijn om deze lidstaten binnen de Euro te houden. Dat geld is er niet, en daarmee zou het klaar moeten zijn. Maar zo gaat het niet. Zo snel geven de politici zich niet over. Eerst nog pappen en nathouden en er geld tegenaan smijten.

Ter vergelijking het volgende. De ondernemer die uit alle macht probeert om zijn bedrijf overeind te houden door er persoonlijk geld in te steken, krijgt daar achteraf van de curator voor op zijn donder en wordt ervoor gestraft met een claim omdat de ondernemer daarmee ten onrechte heeft gesuggereerd dat het goed ging met zijn bedrijf! Ja, we hebben het hier over de Nederlandse rechtspraak! Nederland werkt mee aan een constructie die in eigen land bestraft wordt.

Is er in voldoende mate sprake van een gedeelde cultuur?

Dat de lidstaten elk een eigen landscultuur hebben was gevoeglijk bekend. Dat maakt het juist zo aantrekkelijk om er met vakantie heen te gaan: de strakke Duitser, de zwierige Fransman, de relaxte Griek, de hypocriete Italiaan, de jolige Belg. Elk land heeft eigen gewoonten en gebruiken die zich moeilijk onder één noemer laten vangen. Brussel is er niet op berekend om met die culturele verschillen rekening te houden. Waar in het ene land bijvoorbeeld liegen als bedrog beschouwd wordt, ziet een ander land dat als slimmer zijn dan de ander!

Zijn de rollen duidelijk?

Nee, de centrale rol van Duitsland en Frankrijk wordt verdoezeld. Wat de ECB wel en niet mag hangt in de lucht. De rol van de individuele lidstaten is onvoorspelbaar, met als voorbeeld: Engeland. Wanneer de rollen niet helder zijn gaat het wringen.

Persoonlijke verhoudingen

Vind je elkaar zo aardig dat je iets voor elkaar over hebt?

Als laatste mogelijke spanningsbron is te noemen de mate van sympathie tussen de projectpartners. Is er voldoende vertrouwen in elkaar? Mag je elkaar of wordt het project gebruikt om een ander een hak te zetten, of te blameren, of zelfs te chanteren. Dit lijkt een vraag naar de bekende weg: wat politieke partijen elkaar in eigen land flikken, gaat tussen de landen ook op.

Is dit nu alleen maar wijsheid achteraf? Ik dacht het niet. Sommige dingen zien wij nu scherper dan toen mogelijk was, maar een nuchtere analyse van de risico’s van dit project vooraf had ons tot hetzelfde inzicht gebracht. Objectief beschouwd kan het gewoon niet zo zijn dat de invoering van de euro met behoud van individuele vrijheid voor de lidstaten een succes zou kunnen worden. Nu rest alleen nog de vraag wanneer de klap komt, en wie de klap gaat opvangen.

*****************************************************

De Leunstoel wordt uitgegeven door Het Genootschap De Leunstoel.

Leden van het Genootschap zijn: Jaap van Lakerveld, Jan Hoorweg, Katharina Kouwenhoven, Henk Klaren, Dik Kruithof, Gábor Budavári, Michiel van der Mast, Maeve van der Steen, Willem Minderhout, Barbara Muller, Joop Quint, Gerda-Joke Zwart, Michiel Hoorweg, Hans Meijer, Gerbrand Muller, Peter Schröder, Carlo van Praag, Rob Kieft, Ruud van Ruijven, Frits Hoorweg, Tom Duijkers, Haitze Meurs en Ruud Klein.