archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 3
Jaargang 9
17 november 2011
Vermaak en Genot > Naar de film delen printen terug
Au pair in de Vinex Hans Knegtmans

0903VG Onderons1
Onder ons is het eerste deel van wat de Vinex-trilogie moet worden. De films hebben niets gemeenschappelijk, behalve dat ze zich in een winderige doorzonwijk afspelen. Tijdens mijn bezoek aan Filmhuis Den Haag was de Nederlandse regisseur Marco van Geffen – in het recente verleden scenarist van de komedies Het schnitzelparadijs en De president – aanwezig om na afloop vragen uit de zaal te beantwoorden. (Q & A heet dat in vakjargon.) Dat trof, want ik had wel een paar vragen, en andere bezoekers ook.

Voor het zover was nam de regisseur de gelegenheid te baat om een paar onderwerpen aan te snijden die hem zelf ter harte gingen. Zo wist hij te vertellen dat de film in Hoofddorp was gesitueerd (dat stond ook al op de aftiteling), omdat het aanvankelijk beoogde Almere inmiddels een enorme stad bleek te zijn, die als Vinexlocatie niet voldeed. Ook schetste hij als inwoner van de Amsterdamse binnenstad zijn gevoel over de wijk Buitenveldert. Toen greep het publiek in. Iemand wilde weten wat de hoofdpersoon ertoe bewogen had contact te maken met een griezelige man die eerder geprobeerd had haar te versieren. In blinde paniek vluchtte ze haar huis in en stelde als de donder alle veiligheidssloten in werking. Zo geschrokken was ze dat ze de eerste dagen na het incident met geen stok de voordeur uit te krijgen was. En nu dit!

Het moet gezegd dat de filmer zich daar weliswaar niet uitpraatte, maar hij had een punt met de constatering dat het meisje met haar toenadering de aanvankelijke machtspositie van de man had ondermijnd, wat haar vrijwaarde voor verdere avances of erger. Over een andere vraag – betreffende het platvloerse, over-expliciete einde van de film had hij, kennelijk door kritische geluiden van de pers, zo grondig nagedacht dat hij zijn keus kon beargumenteren als een begrijpelijke, ja zelfs logische beslissing.

Maar het zou flauw en vooral onjuist zijn Van Geffen als een gewiekste poseur af te schilderen. Op een vraag uit de zaal of het steenkolenengels van Rifka Lodeizen, de onaangename werkgeefster van de au pair, een diepere sociologische betekenis had, bekende hij ruiterlijk dat dit hem pas was opgevallen na voltooiing van de opnamen. En de actrice zelf had toegegeven dat ze zich beter op dat aspect van haar rol had moeten concentreren. De meeste vraaggesprekken met regisseurs zijn minder informatief dan dit extraatje. Van Geffen toont zich een begeesterde0903VG Onderons2 vakman die met plezier over zijn werk praat. Altijd prettig.

De aanduiding van de film als Vinex-verhaal is op zijn zachtst gezegd misleidend. Van Geffen en scenariste Jolein Laarman zijn er niet op uit de psychosociale consequenties van het wonen in zo’n niemandsland te becommentariëren. De problemen waar de Poolse au pair op stuit hadden ook in de Amsterdamse rivierenbuurt of de grachtengordel kunnen optreden (al spreken ze daar beter Engels). De onverwacht moeilijke opdracht waarvoor de hoogzwange Ilse (Lodeizen dus) en Peter (Guy Clemens) zich geplaatst zien ligt in de eerste plaats op het communicatieve vlak.

Misschien is het Engels van Ewa (Dagmara Bak) beter dan van haar werkgevers, maar daar merken we weinig van. Het meisje is bepaald geen wonder van spontaniteit en beperkt zich tot minimale (en soms helemaal geen) antwoorden op Ilse’s verkrampte pogingen, een ‘gezellig’ gesprek te voeren. Waarschijnlijk voelt zij, net als wij, dat Peter en vooral Ilse een akelig kil karakter hebben. Daarbij zijn ze van binnen zo autoritair als maar mogelijk, hoezeer ze dat ook proberen te verbergen achter een façade van tolerantie. De lucht klaart even op wanneer Ewa kennismaakt met Aga, een andere Poolse au pair. Maar ook die stuit al gauw op Ewa’s ontoegankelijke persoonlijkheid.

Het verhaal wordt achtereenvolgens vanuit drie perspectieven verteld. Eerst dat van Peter en Ilse, daarna gezien door de ogen van Aga, terwijl we in het spannende derde deel Ewa’s visie op haar omgeving te zien krijgen.
Op voorhand lijkt dat een gekunstelde onderneming. Maar hoe verder de film vordert des te logischer deze opsplitsing blijkt te zijn. Wat eerst een elegant maar weerbarstig sociaal drama was, verandert langzaam maar zeker in een psychologische thriller. Na het eerste fragment denk je nog dat Ewa’s werkgevers haar uit pure frustratie hebben ontslagen. Dat is dan verkeerd gedacht. Ondanks de schoonheidsfouten haalt ‘Onder ons’ een niveau dat in de Nederlandse cinema eerder uitzondering dan regel is. Hopelijk beseffen een aantal van Van Geffens collega’s dat je aan een speelfilm hogere eisen mag stellen dan men al die jaren gewend was.
 
*************************
Abonneert u op de Nieuwsbrief.


© 2011 Hans Knegtmans meer Hans Knegtmans - meer "Naar de film" -
Vermaak en Genot > Naar de film
Au pair in de Vinex Hans Knegtmans
0903VG Onderons1
Onder ons is het eerste deel van wat de Vinex-trilogie moet worden. De films hebben niets gemeenschappelijk, behalve dat ze zich in een winderige doorzonwijk afspelen. Tijdens mijn bezoek aan Filmhuis Den Haag was de Nederlandse regisseur Marco van Geffen – in het recente verleden scenarist van de komedies Het schnitzelparadijs en De president – aanwezig om na afloop vragen uit de zaal te beantwoorden. (Q & A heet dat in vakjargon.) Dat trof, want ik had wel een paar vragen, en andere bezoekers ook.

Voor het zover was nam de regisseur de gelegenheid te baat om een paar onderwerpen aan te snijden die hem zelf ter harte gingen. Zo wist hij te vertellen dat de film in Hoofddorp was gesitueerd (dat stond ook al op de aftiteling), omdat het aanvankelijk beoogde Almere inmiddels een enorme stad bleek te zijn, die als Vinexlocatie niet voldeed. Ook schetste hij als inwoner van de Amsterdamse binnenstad zijn gevoel over de wijk Buitenveldert. Toen greep het publiek in. Iemand wilde weten wat de hoofdpersoon ertoe bewogen had contact te maken met een griezelige man die eerder geprobeerd had haar te versieren. In blinde paniek vluchtte ze haar huis in en stelde als de donder alle veiligheidssloten in werking. Zo geschrokken was ze dat ze de eerste dagen na het incident met geen stok de voordeur uit te krijgen was. En nu dit!

Het moet gezegd dat de filmer zich daar weliswaar niet uitpraatte, maar hij had een punt met de constatering dat het meisje met haar toenadering de aanvankelijke machtspositie van de man had ondermijnd, wat haar vrijwaarde voor verdere avances of erger. Over een andere vraag – betreffende het platvloerse, over-expliciete einde van de film had hij, kennelijk door kritische geluiden van de pers, zo grondig nagedacht dat hij zijn keus kon beargumenteren als een begrijpelijke, ja zelfs logische beslissing.

Maar het zou flauw en vooral onjuist zijn Van Geffen als een gewiekste poseur af te schilderen. Op een vraag uit de zaal of het steenkolenengels van Rifka Lodeizen, de onaangename werkgeefster van de au pair, een diepere sociologische betekenis had, bekende hij ruiterlijk dat dit hem pas was opgevallen na voltooiing van de opnamen. En de actrice zelf had toegegeven dat ze zich beter op dat aspect van haar rol had moeten concentreren. De meeste vraaggesprekken met regisseurs zijn minder informatief dan dit extraatje. Van Geffen toont zich een begeesterde0903VG Onderons2 vakman die met plezier over zijn werk praat. Altijd prettig.

De aanduiding van de film als Vinex-verhaal is op zijn zachtst gezegd misleidend. Van Geffen en scenariste Jolein Laarman zijn er niet op uit de psychosociale consequenties van het wonen in zo’n niemandsland te becommentariëren. De problemen waar de Poolse au pair op stuit hadden ook in de Amsterdamse rivierenbuurt of de grachtengordel kunnen optreden (al spreken ze daar beter Engels). De onverwacht moeilijke opdracht waarvoor de hoogzwange Ilse (Lodeizen dus) en Peter (Guy Clemens) zich geplaatst zien ligt in de eerste plaats op het communicatieve vlak.

Misschien is het Engels van Ewa (Dagmara Bak) beter dan van haar werkgevers, maar daar merken we weinig van. Het meisje is bepaald geen wonder van spontaniteit en beperkt zich tot minimale (en soms helemaal geen) antwoorden op Ilse’s verkrampte pogingen, een ‘gezellig’ gesprek te voeren. Waarschijnlijk voelt zij, net als wij, dat Peter en vooral Ilse een akelig kil karakter hebben. Daarbij zijn ze van binnen zo autoritair als maar mogelijk, hoezeer ze dat ook proberen te verbergen achter een façade van tolerantie. De lucht klaart even op wanneer Ewa kennismaakt met Aga, een andere Poolse au pair. Maar ook die stuit al gauw op Ewa’s ontoegankelijke persoonlijkheid.

Het verhaal wordt achtereenvolgens vanuit drie perspectieven verteld. Eerst dat van Peter en Ilse, daarna gezien door de ogen van Aga, terwijl we in het spannende derde deel Ewa’s visie op haar omgeving te zien krijgen.
Op voorhand lijkt dat een gekunstelde onderneming. Maar hoe verder de film vordert des te logischer deze opsplitsing blijkt te zijn. Wat eerst een elegant maar weerbarstig sociaal drama was, verandert langzaam maar zeker in een psychologische thriller. Na het eerste fragment denk je nog dat Ewa’s werkgevers haar uit pure frustratie hebben ontslagen. Dat is dan verkeerd gedacht. Ondanks de schoonheidsfouten haalt ‘Onder ons’ een niveau dat in de Nederlandse cinema eerder uitzondering dan regel is. Hopelijk beseffen een aantal van Van Geffens collega’s dat je aan een speelfilm hogere eisen mag stellen dan men al die jaren gewend was.
 
*************************
Abonneert u op de Nieuwsbrief.
© 2011 Hans Knegtmans
powered by CJ2