archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 19
Jaargang 7
9 september 2010
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden delen printen terug
Weer naar school! Peter Schröder

0719BS 81.1
Schoolrijp
Het is weer september, het werkzame leven van de leerplichtige Nederlanders neemt een hernieuwde aanvang. Hoe gaat dat tegenwoordig, worden scholieren daar vrolijk van? Als je de advertenties en andere verkoopacties van schoolartikelen mag geloven breekt er weer een feestelijke tijd aan! Eindelijk weer leuk en gezellig boeken kaften, agenda’s inrichten, nuttig en aangenaam bezig zijn met klasgenoten, eindelijk is het afgelopen met die structuurloze dagen vol verveling in de vakantie? Ik heb mijn twijfels. Als ik in mijn eigen verleden graaf word ik niet vrolijk: ik zag als een berg tegen het nieuwe schooljaar op. Ik maakte plannen om deze keer de geboden leerstof tijdig en snel te verwerken en na een week was ik de weg kwijt en zat ik al weer op een achterstand die niet meer echt zou worden ingelopen. (Later bleek ik bij de aanvang van mijn schoolloopbaan nog onvoldoende schoolrijp te zijn geweest.)

Slecht schoolimage
Het was dan ook een enorme bevrijding toen ik dat eindexamen eindelijk haalde en niet meer terug naar school hoefde. Vol goede moed naar de universiteit waar het leven al gauw toch ook weer schoolse problemen met zich bracht. Toen ik in Amsterdam sociologie ging studeren nam ik deel aan een uitstekend wekelijks werkcollege van J.E. Ellemers. (Het college was praktisch ingericht, iets schools en zeer effectief.) Hij stelde ons de vraag: ‘Nederlandse studenten komen vers van school en hebben meestal slechte herinneringen aan hun schooltijd – ze willen er het liefst nooit meer aan terugdenken; raar eigenlijk, hoe zou dat nou komen? Is dat altijd zo geweest? Is dat in andere landen ook zo?’. Deze legitieme sociologische vraag zonk in de collegezaal rimpelloos in een diepe vijver.
Een hoogopgeleide beroepsbevolking is de droom van onze beleidsmakers, voor onze middenklasse is een hoog diploma een bestaansvoorwaarde. Kan de weg om zo hoog te stijgen wel anders worden aangelegd dan als een lijdensweg door een rijstebrijberg?

Eindexamendromen
Met bespiegelingen over de topprestaties aan het einde van de schoolrit zweven we iets verder weg van het Weer naar school! thema, maar toch. In ieder geval in mijn leeftijdscohort is het niet ongewoon dat mensen tot op hoge leeftijd af en toe een eindexamendroom hebben; ze dromen dan bijvoorbeeld dat het examen niet over 3 maanden, maar over 3 dagen plaatsvindt, dat ze de verkeerde stof hebben doorgeploeterd, of dat de ‘overgangsregeling’ niet meer van toepassing is en dat alle eerdere resultaten vervallen. Bezweet wakker worden en pas uren later gerustgesteld worden! In Japan is die uiteindelijke score op de intellectuele mobiliteitsladder zo zwaar beladen dat falen regelmatig schijnt te eindigen in (in medisch jargon tentamen!?) suïcide.

De zonzijde
School kan leuk zijn – als je je begeeft in de kinderboeken van vóór WO I, die hoopvolle cultuur van Jan Ligthart via Theo Thijssen tot Rie Cramer. (‘Annemiek stond om 7 uur op, waste zich en ontbeet met Mams en Paps en haar broertje Joop, deed boodschappen voor haar moeder, maakte haar huiswerk en haalde haar vriendin Tilly op om welgemoed naar school te gaan’.)
Kijk op kaart 1: Een jeugdige scholiere poseert in de studio met de juiste uitmonstering: mooi jurkje, tasje, rug tas, leitje en spons. Ze is trots op deze attributen, gaat vol vertrouwen op weg en stapt tevreden de drempel van het frisse schoolgebouw binnen. Het was 12 juli 1912 en ‘afz. Koninginneweg 22, Haarlem stuurde de kaart zonder verder commentaar naar Mej. Marie Smits in Hier (dezelfde stad Haarlem). De kaart lijkt gemaakt in een Franse studio met een Frans model.

Treurige kostgangers
Eenmaal over 2 drempels betreden we het klaslokaal van kaart 2. Daar staat voor het schoolbord met sommen en letters een zelfverzekerde onderwijzeres en zit achter haar0719BS 81.2 tafeltje een aandachtige leerlinge. Onderwijzeres en leerling lijken weinig in leeftijd te verschillen; Geen autoritair overwicht, maar egalitair gezag. Het ziet er veelbelovend uit.
Het staat waarschijnlijk mijlenver af van ‘Weer fijn naar de kostschool!’. Bestaat de kostschool nog? Hier in Nederland vooral voor kinderen (van bemiddelde ouders) die niet willen deugen. Maar vóór de oorlog ook hier, beneden de rivieren, in RK milieu. De gewoonste zaak van de wereld. Kwartaalsgewijs het huis uit gestuurd en onder de hoede van Broeders en Zusters (en niet te vergeten de dominante klasgenootjes) geplaatst. Dat was andere koek. Brrrr!

Alleen is maar alleen
Kinderen zijn tegen heel wat bestand, dat blijkt wel uit het relatief geringe aantal manifeste psychische kwetsuren dat werd opgelopen. Weerbaarheid van de groep? Kijk eens op kaart 3 naar deze groep kostschoolleerlingen op de Studiezaal 3e afdeeling – Salle d’étude 3e division’ van het O.L. Vrouwe-College in Antwerpen. Een klas met ongeveer 50 jongens, met de armen keurig over elkaar. Dankbaarheid, aandacht en vlijt. De H. Maagd en de Here Jezus kijken in hun gipsen gestalten toe, achterin staat nog een broeder van vlees en bloed. Je moest natuurlijk wel heel goed met elkaar kunnen opschieten, want na de schoolwerkdag lag je met z’n allen te slapen op zo’n enorme zaal. Veel gekeet, en getreiter, en naar we nu ook mogen roepen: misbruik door ouderen. Voor sommigen was er ’s nachts meer privacy. Die sliepen op een 1 persoonskamertje zoals te zien op kaart 4, Home Marie José, 9 rue Hoboken, Anvers’. Hemel, het lijkt wel op het uitdrijven van de duivel met Belzebub! Leuk behangetje! Wie waren de bevoorrechten die van zulke eenzaamheid achter dat gordijn mochten genieten? Werden ze extra te grazen genomen? Wie maakte van zo’n kamer een postkaart? Waartoe?

Lachen!
‘Weer naar school!’ was de opwekkende tekst die een jaar of tien geleden in de maand september te vinden was op de politieauto’s in Amsterdam. Het ging geloof ik vooral om aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid van scholieren (met hun niet brandende achterlichtjes) in het verkeer. Onduidelijke boodschap. De agenten werden alom getracteerd op uitroepen als Dat wordt tijd, dat jullie weer naar school gaan!’, ‘Ga je je schoolgeld terughalen?’ en ‘Wat doe ja dan hier, ben je aan ’t spijbelen? Goedzo, toch een humoristische toets tot slot.

------------
Beter Beeld
Goed nieuws: de plaatjes uit deze rubriek zijn voortaan veel gedetailleerder te bekijken!
Tot nu toe konden de prentbriefkaarten in De Leunstoel niet goed worden bekeken. Vanaf nu kunt u doorklikken naar mijn eigen website in opbouw, (http://www.peterschroderatb.nl/) daar wordt langzaam maar zeker een beeldbank opgebouwd waarin de beelden uit deze rubriek veel beter te zien zijn.
Voor de kaarten bij deze aflevering kunt u doorklikken naar:
Kaart 1:


© 2010 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "Beelden uit soberder tijden" -
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden
Weer naar school! Peter Schröder
0719BS 81.1
Schoolrijp
Het is weer september, het werkzame leven van de leerplichtige Nederlanders neemt een hernieuwde aanvang. Hoe gaat dat tegenwoordig, worden scholieren daar vrolijk van? Als je de advertenties en andere verkoopacties van schoolartikelen mag geloven breekt er weer een feestelijke tijd aan! Eindelijk weer leuk en gezellig boeken kaften, agenda’s inrichten, nuttig en aangenaam bezig zijn met klasgenoten, eindelijk is het afgelopen met die structuurloze dagen vol verveling in de vakantie? Ik heb mijn twijfels. Als ik in mijn eigen verleden graaf word ik niet vrolijk: ik zag als een berg tegen het nieuwe schooljaar op. Ik maakte plannen om deze keer de geboden leerstof tijdig en snel te verwerken en na een week was ik de weg kwijt en zat ik al weer op een achterstand die niet meer echt zou worden ingelopen. (Later bleek ik bij de aanvang van mijn schoolloopbaan nog onvoldoende schoolrijp te zijn geweest.)

Slecht schoolimage
Het was dan ook een enorme bevrijding toen ik dat eindexamen eindelijk haalde en niet meer terug naar school hoefde. Vol goede moed naar de universiteit waar het leven al gauw toch ook weer schoolse problemen met zich bracht. Toen ik in Amsterdam sociologie ging studeren nam ik deel aan een uitstekend wekelijks werkcollege van J.E. Ellemers. (Het college was praktisch ingericht, iets schools en zeer effectief.) Hij stelde ons de vraag: ‘Nederlandse studenten komen vers van school en hebben meestal slechte herinneringen aan hun schooltijd – ze willen er het liefst nooit meer aan terugdenken; raar eigenlijk, hoe zou dat nou komen? Is dat altijd zo geweest? Is dat in andere landen ook zo?’. Deze legitieme sociologische vraag zonk in de collegezaal rimpelloos in een diepe vijver.
Een hoogopgeleide beroepsbevolking is de droom van onze beleidsmakers, voor onze middenklasse is een hoog diploma een bestaansvoorwaarde. Kan de weg om zo hoog te stijgen wel anders worden aangelegd dan als een lijdensweg door een rijstebrijberg?

Eindexamendromen
Met bespiegelingen over de topprestaties aan het einde van de schoolrit zweven we iets verder weg van het Weer naar school! thema, maar toch. In ieder geval in mijn leeftijdscohort is het niet ongewoon dat mensen tot op hoge leeftijd af en toe een eindexamendroom hebben; ze dromen dan bijvoorbeeld dat het examen niet over 3 maanden, maar over 3 dagen plaatsvindt, dat ze de verkeerde stof hebben doorgeploeterd, of dat de ‘overgangsregeling’ niet meer van toepassing is en dat alle eerdere resultaten vervallen. Bezweet wakker worden en pas uren later gerustgesteld worden! In Japan is die uiteindelijke score op de intellectuele mobiliteitsladder zo zwaar beladen dat falen regelmatig schijnt te eindigen in (in medisch jargon tentamen!?) suïcide.

De zonzijde
School kan leuk zijn – als je je begeeft in de kinderboeken van vóór WO I, die hoopvolle cultuur van Jan Ligthart via Theo Thijssen tot Rie Cramer. (‘Annemiek stond om 7 uur op, waste zich en ontbeet met Mams en Paps en haar broertje Joop, deed boodschappen voor haar moeder, maakte haar huiswerk en haalde haar vriendin Tilly op om welgemoed naar school te gaan’.)
Kijk op kaart 1: Een jeugdige scholiere poseert in de studio met de juiste uitmonstering: mooi jurkje, tasje, rug tas, leitje en spons. Ze is trots op deze attributen, gaat vol vertrouwen op weg en stapt tevreden de drempel van het frisse schoolgebouw binnen. Het was 12 juli 1912 en ‘afz. Koninginneweg 22, Haarlem stuurde de kaart zonder verder commentaar naar Mej. Marie Smits in Hier (dezelfde stad Haarlem). De kaart lijkt gemaakt in een Franse studio met een Frans model.

Treurige kostgangers
Eenmaal over 2 drempels betreden we het klaslokaal van kaart 2. Daar staat voor het schoolbord met sommen en letters een zelfverzekerde onderwijzeres en zit achter haar0719BS 81.2 tafeltje een aandachtige leerlinge. Onderwijzeres en leerling lijken weinig in leeftijd te verschillen; Geen autoritair overwicht, maar egalitair gezag. Het ziet er veelbelovend uit.
Het staat waarschijnlijk mijlenver af van ‘Weer fijn naar de kostschool!’. Bestaat de kostschool nog? Hier in Nederland vooral voor kinderen (van bemiddelde ouders) die niet willen deugen. Maar vóór de oorlog ook hier, beneden de rivieren, in RK milieu. De gewoonste zaak van de wereld. Kwartaalsgewijs het huis uit gestuurd en onder de hoede van Broeders en Zusters (en niet te vergeten de dominante klasgenootjes) geplaatst. Dat was andere koek. Brrrr!

Alleen is maar alleen
Kinderen zijn tegen heel wat bestand, dat blijkt wel uit het relatief geringe aantal manifeste psychische kwetsuren dat werd opgelopen. Weerbaarheid van de groep? Kijk eens op kaart 3 naar deze groep kostschoolleerlingen op de Studiezaal 3e afdeeling – Salle d’étude 3e division’ van het O.L. Vrouwe-College in Antwerpen. Een klas met ongeveer 50 jongens, met de armen keurig over elkaar. Dankbaarheid, aandacht en vlijt. De H. Maagd en de Here Jezus kijken in hun gipsen gestalten toe, achterin staat nog een broeder van vlees en bloed. Je moest natuurlijk wel heel goed met elkaar kunnen opschieten, want na de schoolwerkdag lag je met z’n allen te slapen op zo’n enorme zaal. Veel gekeet, en getreiter, en naar we nu ook mogen roepen: misbruik door ouderen. Voor sommigen was er ’s nachts meer privacy. Die sliepen op een 1 persoonskamertje zoals te zien op kaart 4, Home Marie José, 9 rue Hoboken, Anvers’. Hemel, het lijkt wel op het uitdrijven van de duivel met Belzebub! Leuk behangetje! Wie waren de bevoorrechten die van zulke eenzaamheid achter dat gordijn mochten genieten? Werden ze extra te grazen genomen? Wie maakte van zo’n kamer een postkaart? Waartoe?

Lachen!
‘Weer naar school!’ was de opwekkende tekst die een jaar of tien geleden in de maand september te vinden was op de politieauto’s in Amsterdam. Het ging geloof ik vooral om aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid van scholieren (met hun niet brandende achterlichtjes) in het verkeer. Onduidelijke boodschap. De agenten werden alom getracteerd op uitroepen als Dat wordt tijd, dat jullie weer naar school gaan!’, ‘Ga je je schoolgeld terughalen?’ en ‘Wat doe ja dan hier, ben je aan ’t spijbelen? Goedzo, toch een humoristische toets tot slot.

------------
Beter Beeld
Goed nieuws: de plaatjes uit deze rubriek zijn voortaan veel gedetailleerder te bekijken!
Tot nu toe konden de prentbriefkaarten in De Leunstoel niet goed worden bekeken. Vanaf nu kunt u doorklikken naar mijn eigen website in opbouw, (http://www.peterschroderatb.nl/) daar wordt langzaam maar zeker een beeldbank opgebouwd waarin de beelden uit deze rubriek veel beter te zien zijn.
Voor de kaarten bij deze aflevering kunt u doorklikken naar:
Kaart 1:
© 2010 Peter Schröder
powered by CJ2