archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 10
Jaargang 7
11 maart 2010
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept delen printen terug
Miskend, maar wel beroemd Katharina Kouwenhoven

0710VG Yates
Amerika’s bekendste, miskende literaire genie is ongetwijfeld Richard Yates (1926 - 1992). Na zijn overlijden was er al snel geen boek meer van hem te krijgen en dreigde hij in de vergetelheid te geraken. Hernieuwde belangstelling voor Yates ontstond vrij plotseling na een essay van Stewart O'Nan in de Boston Review. Al zijn boeken werden opnieuw uitgegeven en zijn bekendste roman Revolutionary Road (1961) werd verfilmd door Sam Mendes, met in de hoofdrollen de onwaarschijnlijke Leonardo DiCaprio en Mendes', nota bene Engelse, vrouw Kate Winslet.

Inmiddels is ook zijn levensloop te boek gesteld, door Blake Bailey in A Tragic Honesty. De biografieën van miskende genieën lijken sprekend op elkaar en die van Richard Yates vormt daarop geen uitzondering. Ik las in zijn levensverhaal hoe Yates opgroeide in het bekende disfunctionele gezin. Beide ouders waren ook al miskende genieën, zijn vader als zanger en zijn moeder als beeldend kunstenaar. Maar vader verliet moeder toen hij drie was en stelde zich tevreden met een kantoorbaan. Moeder daarentegen bleef niets verkopend door creëren, hetgeen leidde tot veel armoede, veel verhuizingen en veel drank.

De drank loopt als een rode draad door het leven van Richard Yates. Eerst crepeert zijn vader eraan, daarna zijn moeder en vervolgens zijn zuster. De laatste twee zijn een tijdje opgenomen geweest in hetzelfde krankzinnigengesticht. Uiteindelijk gaat hij dezelfde weg, hoewel hij officieel doodgaat aan longemfyseem; een straffe roker was hij tenslotte ook.
Dit is echter nog maar een deel van zijn kommer en kwel. Zijn boeken werden door de critici weliswaar allemaal gunstig onthaald, maar het grote publiek wilde er niet aan. Meer dan 20.000 exemplaren zijn er van zijn boeken nooit verkocht. Hij moest dus op een andere manier zijn brood verdienen. Als hij echter werkte als reclameschrijver, ghost writer of docent, kwam er geen pen op papier. Praten en breien tegelijk was niet zijn sterkste kant. Zijn literaire productie was daarom niet erg groot.
Ook zijn verhalen werden hogelijk geprezen. Toch is het hem tot zijn verdriet niet gelukt er een gepubliceerd te krijgen in The New Yorker. Dat gebeurde pas met één verhaal negen jaar na zijn dood!

Zijn relaties waren ook niet erg succesvol. Hij was beslist een aantrekkelijke man en aan vrouwelijke belangstelling was er geen gebrek, maar er viel met hem niet samen te leven, hoewel zijn eerste vrouw het aardig lang heeft volgehouden. Afgezien van armoede, smerige behuizing en een drankprobleem, was zijn gedrag volstrekt onvoorspelbaar en soms zelfs psychotisch als gevolg van een bipolaire stoornis. Medicijnen nam hij niet, want dan zou hij moeten stoppen met drinken en dat lukte maar zelden. Naast deze mentale problemen kreeg hij meer en meer te maken met fysieke ongemakken. Na twee huwelijken, die hem drie dochters opleverden, is het hem nooit meer gelukt een enigszins duurzame relatie op te bouwen. Zijn relatie met zijn halfgare moeder zal hem daarbij ook wel parten gespeeld hebben.

Ondanks deze ellende heeft hij zes romans gepubliceerd en twee verhalenbundels.
Van die romans heb ik er vier gelezen. Eerst Easter Parade uit 1976, vervolgens zijn debuutroman Revolutionary Road uit 1961, die me eerst tegenviel en, nadat ik deze twee herlezen had, Cold Spring Harbour en A Good School uit 1978. Dat laatste boek kun je nauwelijks een roman noemen, want het beschrijft zijn eigen middelbare schooltijd. Niet alleen is er niets aan verzonnen, er ontbreekt ook een dramatische ontwikkeling, want er gebeurt niets wat niet altijd en overal op school gebeurt in het leven van een middelbare scholier. Eigenlijk is dit een beetje de makke van alle boeken van Yates. De schrijver poseert graag als een realistisch schrijver, die wars is van allerlei moderniteiten, maar zijn boeken zitten wel erg dicht op de huid van zijn eigen realiteit. Dat realiseer je je pas na het lezen van zijn biografie. In A Good School wordt geen enkele poging gedaan andere dan bestaande personages ten tonele te voeren. De hoofdpersonen uit Easter Parade zijn letterlijk zijn eigen moeder, zijn zuster en haar 'zuster' is een duidelijke afspiegeling van de schrijver zelf.

Ook in Cold Spring Harbour speelt de moeder van de schrijver weer haar vernietigende rol en treedt ook de schrijver zelf op als middelbare scholier, evenals zijn zuster en haar ongelukkige huwelijk. Eigenlijk is Revolutionary Road nog het meest een roman, al heeft de manlijke hoofdpersoon van dit boek heel dicht naast Yates zelf gelegen. Uiteindelijk vind ik dit boek toch het meest geslaagd. Het echtpaar Frank en April Wheeler heeft op de gebruikelijke wijze zijn dromen gesmoord zien worden in een leven in een voorstad, omringd door allemaal vergelijkbare stellen. Zij voelen zich echter superieur aan de buren, want zij hebben zich nog niet neergelegd bij dit fait accompli, althans zo doen zij het voorkomen. Om zich uit deze situatie te redden stelt April voor naar Parijs te verhuizen en onderneemt daadwerkelijk stappen om dit plan te verwezenlijken. Hierdoor krijgt Frank het Spaans benauwd, want hij heeft feitelijk allang vrede met de situatie en zijn niet ontplooide 'talenten'. De afloop is fataal.

Van alle boeken van Yates kun je zeggen dat ze schrijnen; al die ongemakkelijke situaties, onvervulde dromen, verraderlijkheid en onvermijdelijke neergang veroorzaken even zovele mentale schaafwonden. Het is geen wonder dat zijn boeken niet verkochten, want met dergelijke realiteiten willen Amerikanen niet graag geconfronteerd worden. De Amerikaanse middenklasse in de suburbs vormt voor veel Amerikaanse schrijvers de inspiratiebron. Voor Yates is het niet alleen zijn eigen achtergrond, maar ook zijn eigen noodlot. De ongemakkelijke somberheid van Yates hierover is echter recentelijk verre overtroffen door de destructieve ontwikkelingen in vergelijkbare omstandigheden in Music for Torching van A.M.Homes.
Het kan altijd nog erger.
 
*************************************
Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag
is weer gewoon een boekhandel!


© 2010 Katharina Kouwenhoven meer Katharina Kouwenhoven - meer "De wereldliteratuur roept" -
Vermaak en Genot > De wereldliteratuur roept
Miskend, maar wel beroemd Katharina Kouwenhoven
0710VG Yates
Amerika’s bekendste, miskende literaire genie is ongetwijfeld Richard Yates (1926 - 1992). Na zijn overlijden was er al snel geen boek meer van hem te krijgen en dreigde hij in de vergetelheid te geraken. Hernieuwde belangstelling voor Yates ontstond vrij plotseling na een essay van Stewart O'Nan in de Boston Review. Al zijn boeken werden opnieuw uitgegeven en zijn bekendste roman Revolutionary Road (1961) werd verfilmd door Sam Mendes, met in de hoofdrollen de onwaarschijnlijke Leonardo DiCaprio en Mendes', nota bene Engelse, vrouw Kate Winslet.

Inmiddels is ook zijn levensloop te boek gesteld, door Blake Bailey in A Tragic Honesty. De biografieën van miskende genieën lijken sprekend op elkaar en die van Richard Yates vormt daarop geen uitzondering. Ik las in zijn levensverhaal hoe Yates opgroeide in het bekende disfunctionele gezin. Beide ouders waren ook al miskende genieën, zijn vader als zanger en zijn moeder als beeldend kunstenaar. Maar vader verliet moeder toen hij drie was en stelde zich tevreden met een kantoorbaan. Moeder daarentegen bleef niets verkopend door creëren, hetgeen leidde tot veel armoede, veel verhuizingen en veel drank.

De drank loopt als een rode draad door het leven van Richard Yates. Eerst crepeert zijn vader eraan, daarna zijn moeder en vervolgens zijn zuster. De laatste twee zijn een tijdje opgenomen geweest in hetzelfde krankzinnigengesticht. Uiteindelijk gaat hij dezelfde weg, hoewel hij officieel doodgaat aan longemfyseem; een straffe roker was hij tenslotte ook.
Dit is echter nog maar een deel van zijn kommer en kwel. Zijn boeken werden door de critici weliswaar allemaal gunstig onthaald, maar het grote publiek wilde er niet aan. Meer dan 20.000 exemplaren zijn er van zijn boeken nooit verkocht. Hij moest dus op een andere manier zijn brood verdienen. Als hij echter werkte als reclameschrijver, ghost writer of docent, kwam er geen pen op papier. Praten en breien tegelijk was niet zijn sterkste kant. Zijn literaire productie was daarom niet erg groot.
Ook zijn verhalen werden hogelijk geprezen. Toch is het hem tot zijn verdriet niet gelukt er een gepubliceerd te krijgen in The New Yorker. Dat gebeurde pas met één verhaal negen jaar na zijn dood!

Zijn relaties waren ook niet erg succesvol. Hij was beslist een aantrekkelijke man en aan vrouwelijke belangstelling was er geen gebrek, maar er viel met hem niet samen te leven, hoewel zijn eerste vrouw het aardig lang heeft volgehouden. Afgezien van armoede, smerige behuizing en een drankprobleem, was zijn gedrag volstrekt onvoorspelbaar en soms zelfs psychotisch als gevolg van een bipolaire stoornis. Medicijnen nam hij niet, want dan zou hij moeten stoppen met drinken en dat lukte maar zelden. Naast deze mentale problemen kreeg hij meer en meer te maken met fysieke ongemakken. Na twee huwelijken, die hem drie dochters opleverden, is het hem nooit meer gelukt een enigszins duurzame relatie op te bouwen. Zijn relatie met zijn halfgare moeder zal hem daarbij ook wel parten gespeeld hebben.

Ondanks deze ellende heeft hij zes romans gepubliceerd en twee verhalenbundels.
Van die romans heb ik er vier gelezen. Eerst Easter Parade uit 1976, vervolgens zijn debuutroman Revolutionary Road uit 1961, die me eerst tegenviel en, nadat ik deze twee herlezen had, Cold Spring Harbour en A Good School uit 1978. Dat laatste boek kun je nauwelijks een roman noemen, want het beschrijft zijn eigen middelbare schooltijd. Niet alleen is er niets aan verzonnen, er ontbreekt ook een dramatische ontwikkeling, want er gebeurt niets wat niet altijd en overal op school gebeurt in het leven van een middelbare scholier. Eigenlijk is dit een beetje de makke van alle boeken van Yates. De schrijver poseert graag als een realistisch schrijver, die wars is van allerlei moderniteiten, maar zijn boeken zitten wel erg dicht op de huid van zijn eigen realiteit. Dat realiseer je je pas na het lezen van zijn biografie. In A Good School wordt geen enkele poging gedaan andere dan bestaande personages ten tonele te voeren. De hoofdpersonen uit Easter Parade zijn letterlijk zijn eigen moeder, zijn zuster en haar 'zuster' is een duidelijke afspiegeling van de schrijver zelf.

Ook in Cold Spring Harbour speelt de moeder van de schrijver weer haar vernietigende rol en treedt ook de schrijver zelf op als middelbare scholier, evenals zijn zuster en haar ongelukkige huwelijk. Eigenlijk is Revolutionary Road nog het meest een roman, al heeft de manlijke hoofdpersoon van dit boek heel dicht naast Yates zelf gelegen. Uiteindelijk vind ik dit boek toch het meest geslaagd. Het echtpaar Frank en April Wheeler heeft op de gebruikelijke wijze zijn dromen gesmoord zien worden in een leven in een voorstad, omringd door allemaal vergelijkbare stellen. Zij voelen zich echter superieur aan de buren, want zij hebben zich nog niet neergelegd bij dit fait accompli, althans zo doen zij het voorkomen. Om zich uit deze situatie te redden stelt April voor naar Parijs te verhuizen en onderneemt daadwerkelijk stappen om dit plan te verwezenlijken. Hierdoor krijgt Frank het Spaans benauwd, want hij heeft feitelijk allang vrede met de situatie en zijn niet ontplooide 'talenten'. De afloop is fataal.

Van alle boeken van Yates kun je zeggen dat ze schrijnen; al die ongemakkelijke situaties, onvervulde dromen, verraderlijkheid en onvermijdelijke neergang veroorzaken even zovele mentale schaafwonden. Het is geen wonder dat zijn boeken niet verkochten, want met dergelijke realiteiten willen Amerikanen niet graag geconfronteerd worden. De Amerikaanse middenklasse in de suburbs vormt voor veel Amerikaanse schrijvers de inspiratiebron. Voor Yates is het niet alleen zijn eigen achtergrond, maar ook zijn eigen noodlot. De ongemakkelijke somberheid van Yates hierover is echter recentelijk verre overtroffen door de destructieve ontwikkelingen in vergelijkbare omstandigheden in Music for Torching van A.M.Homes.
Het kan altijd nog erger.
 
*************************************
Buddenbrooks aan het Noordeinde in Den Haag
is weer gewoon een boekhandel!
© 2010 Katharina Kouwenhoven
powered by CJ2