archiefvorig nr.lopend nr.

Nummer 10
Jaargang 7
11 maart 2010
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden delen printen terug
Jeugdherinneringen Peter Schröder

0710BS 72.1
Terechtkomen
De zuigeling wordt peuter, dan kleuter en daarna …. Scholier? Jeugd? Hoe zit het ook weer?
Het zit zo (ik citeer InfoNu): Kinderen en mensen komen in hun leven in verschillende fasen terecht (komen terecht?), namelijk:
1.ongeboren kind (prenatale fase: 40 weken)
2.zuigeling (0-18 maanden)
3.peuter (18 maanden - 4 jaar)
4.kleuter ( 4 - 6 jaar)
5.schoolkind (6 - 12 jaar)
6.puber (12 - 17 jaar)
7.adolescent (17 - 22 jaar)”.
Jeugdherinneringen kunnen vandaag de dag dus een periode van 22½ jaar bestrijken. Een mer à boire (waarvan max. 2 jaar boire à la mère) zogezegd. 100 jaar geleden was de jeugdperiode korter, in het westen denk ik gemiddeld (modaal?) zo’n 12 jaar. De pubertijd en adolescentie zijn misschien wel aanwinsten van de laatste halve eeuw.
Vroeger ging het opgroeien sneller, werden toen dezelfde jeugdherinneringen opgeslagen?

Dode pop
Op kaart 1a uit de serie Souvenirs de Jeunesse is afgebeeld ‘mon premier chagrin’, mijn eerste verdriet. Een meisje van een jaar of vier, vijf zit op een stoel en wrijft zich verdrietig in de ogen. Op haar schoot het incomplete lijf van haar pop, poppenlijf zonder hoofd en rechterarm. Tragisch. Hoe is dat gekomen? ‘Nou, ik was mijn pop aan het aankleden toen ze me uit de vingers glipte en brak. Wat een verdriet!’. ‘Jongedame, het moet er nogal heftig zijn toegegaan, heeft u bij dat aankleden geen excessief geweld gebruikt?’ Zelfs de knapste poppendokter zou deze stoffelijke resten niet meer tot leven kunnen wekken. Jeanne Sauvelle uit Parijs kreeg in 1906 deze kaart toegestuurd van haar tante Emilie. Zo leerde Jeanne dat het leven niet beperkt bleef tot geluk. Het bericht lijkt tijdloos.

Veroordeeld varken
Brengt kaart 1b eenzelfde boodschap aan de jeugd? Hierop een mannelijk leeftijdgenootje van het poppenmoedertje ditmaal bezig met een speelgoed varkentje. Speelgoed varkentje? Het joch lacht naar de fotograaf terwijl hij het varkentje waaruit een dikke straal bloed loopt in bedwang houdt met in de linker hand een vervaarlijk mes. Het bloed wordt opgevangen in een schaal, daaruit wordt de boudin, bloedworst gemaakt. Het geheel is gemodelleerd naar de symbolische voorstelling van slachtmaand november die al in oude getijdenboeken te zien is. Anno 2010 willen we liever niet weten dat hammen en karbonades gewonnen worden uit dode varkens, we hebben ze verstopt in vleesfabrieken waarin ze een akelig leven hebben en minder folkloristisch aan een lopende band worden doodgemaakt. We gaan zeker plaatjes met de best practice van onze vleesbereiding niet serveren aan onze kinderen. Marjoleine de Vos beschreef in NRC/Handelsblad van vorig0710BS 72.2 jaar nog de eigentijds anachronistisch ambachtelijk slachterij van een biovarken. Het ging om het verslag van een diervriendelijke aanpak, getuigend van goede smaak. En om de betere smaak van de aldus gewonnen vleeswaren. De kaart behoort tot de serie Dernier jour d’un condamné en werd in 1903 met douce amitié verstuurd aan juffrouw Henriette Noël in Orbais L’Abbaye (Marne). Dergelijke groeten worden niet meer gerekend tot de goede smaak.

Heilige jeugd
Op kaart 2a een rariteitenkabinet bestaande uit speelgoed en kindermeubilair van ‘Petite Thérèse’ uit het Buissonets museum. Waarom en waartoe deze museale uitstalling? Nou, de kleine Thérèse werd geboren in 1873 in Lisieux, haar jeugd werd belaagd door een keur van treurigheden en ziekten, maar dankzij tussenkomst van de H. Maagd sloeg ze zich er doorheen en kon ze opgenomen worden in het klooster der Carmelieten in Lisieux. Daar ontmoette zij de H. Maagd opnieuw en maakte zij wonderen mee tot ze in 1897 overleed. Niet lang daarna werd zij heilig verklaard en trok het klooster drommen pelgrims, die graag zoveel mogelijk stoffelijke tekenen uit haar leven wilden bekijken. De arme heilige was niet ouder geworden dan 24, zodat haar nalatenschap goeddeels bestond uit een gevarieerd assortiment kinderzaken. We zien op de kaart onder meer een vogelkooi, een scheepsmodel, een pop, een poppenfornuisje en haar kinderstoel. Onbedoeld een verantwoord beeld (een gestratificeerd sample?) van spullen waarmee kinderen toen speelden. Ook nog heilig en gecanoniseerd in een museum.

Ontheiligde jeugd?
De foto op kaart 2b stamt uit de jaren ‘50 van de vorige eeuw en laat een blote Jacque Lyn zien die haar blote pop over de bol aait (rechts in de hoek is kleding zichtbaar). Op de kaart ook de vermelding Metro-Goldwyn; Jacque Lyn heeft met Amerikaanse film te maken (gehad), een kindsterretje? In de geijkte filmdocumentatie heeft ze geen sporen nagelaten, ze heeft ondertussen misschien wel de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Hoe zou ze terugkijken op dit tafereeltje uit haar jeugd? ‘Ach dat is mijn lieve pop Bobby! Wat was ie mooi!’ ? Of ‘Wat was ik daar mooi, zo jeugdig al en o zo schoon!’ ? Of zou ze het tafereel naar hedendaags Amerikaanse opvatting ervaren als ongewenste kinderporno? En zou ze nu (mede namens haar pop) een juridische procedure aan het voorbereiden zijn tegen 1. Metro-Goldwyn, 2. De anonieme fotograaf en 3. De uitgever van de kaart en 4. Haar moeder/vader die het zover heeft/hebben laten komen, althans het niet heeft/hebben verhinderd?
 
****************************
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php


© 2010 Peter Schröder meer Peter Schröder - meer "Beelden uit soberder tijden" -
Beschouwingen > Beelden uit soberder tijden
Jeugdherinneringen Peter Schröder
0710BS 72.1
Terechtkomen
De zuigeling wordt peuter, dan kleuter en daarna …. Scholier? Jeugd? Hoe zit het ook weer?
Het zit zo (ik citeer InfoNu): Kinderen en mensen komen in hun leven in verschillende fasen terecht (komen terecht?), namelijk:
1.ongeboren kind (prenatale fase: 40 weken)
2.zuigeling (0-18 maanden)
3.peuter (18 maanden - 4 jaar)
4.kleuter ( 4 - 6 jaar)
5.schoolkind (6 - 12 jaar)
6.puber (12 - 17 jaar)
7.adolescent (17 - 22 jaar)”.
Jeugdherinneringen kunnen vandaag de dag dus een periode van 22½ jaar bestrijken. Een mer à boire (waarvan max. 2 jaar boire à la mère) zogezegd. 100 jaar geleden was de jeugdperiode korter, in het westen denk ik gemiddeld (modaal?) zo’n 12 jaar. De pubertijd en adolescentie zijn misschien wel aanwinsten van de laatste halve eeuw.
Vroeger ging het opgroeien sneller, werden toen dezelfde jeugdherinneringen opgeslagen?

Dode pop
Op kaart 1a uit de serie Souvenirs de Jeunesse is afgebeeld ‘mon premier chagrin’, mijn eerste verdriet. Een meisje van een jaar of vier, vijf zit op een stoel en wrijft zich verdrietig in de ogen. Op haar schoot het incomplete lijf van haar pop, poppenlijf zonder hoofd en rechterarm. Tragisch. Hoe is dat gekomen? ‘Nou, ik was mijn pop aan het aankleden toen ze me uit de vingers glipte en brak. Wat een verdriet!’. ‘Jongedame, het moet er nogal heftig zijn toegegaan, heeft u bij dat aankleden geen excessief geweld gebruikt?’ Zelfs de knapste poppendokter zou deze stoffelijke resten niet meer tot leven kunnen wekken. Jeanne Sauvelle uit Parijs kreeg in 1906 deze kaart toegestuurd van haar tante Emilie. Zo leerde Jeanne dat het leven niet beperkt bleef tot geluk. Het bericht lijkt tijdloos.

Veroordeeld varken
Brengt kaart 1b eenzelfde boodschap aan de jeugd? Hierop een mannelijk leeftijdgenootje van het poppenmoedertje ditmaal bezig met een speelgoed varkentje. Speelgoed varkentje? Het joch lacht naar de fotograaf terwijl hij het varkentje waaruit een dikke straal bloed loopt in bedwang houdt met in de linker hand een vervaarlijk mes. Het bloed wordt opgevangen in een schaal, daaruit wordt de boudin, bloedworst gemaakt. Het geheel is gemodelleerd naar de symbolische voorstelling van slachtmaand november die al in oude getijdenboeken te zien is. Anno 2010 willen we liever niet weten dat hammen en karbonades gewonnen worden uit dode varkens, we hebben ze verstopt in vleesfabrieken waarin ze een akelig leven hebben en minder folkloristisch aan een lopende band worden doodgemaakt. We gaan zeker plaatjes met de best practice van onze vleesbereiding niet serveren aan onze kinderen. Marjoleine de Vos beschreef in NRC/Handelsblad van vorig0710BS 72.2 jaar nog de eigentijds anachronistisch ambachtelijk slachterij van een biovarken. Het ging om het verslag van een diervriendelijke aanpak, getuigend van goede smaak. En om de betere smaak van de aldus gewonnen vleeswaren. De kaart behoort tot de serie Dernier jour d’un condamné en werd in 1903 met douce amitié verstuurd aan juffrouw Henriette Noël in Orbais L’Abbaye (Marne). Dergelijke groeten worden niet meer gerekend tot de goede smaak.

Heilige jeugd
Op kaart 2a een rariteitenkabinet bestaande uit speelgoed en kindermeubilair van ‘Petite Thérèse’ uit het Buissonets museum. Waarom en waartoe deze museale uitstalling? Nou, de kleine Thérèse werd geboren in 1873 in Lisieux, haar jeugd werd belaagd door een keur van treurigheden en ziekten, maar dankzij tussenkomst van de H. Maagd sloeg ze zich er doorheen en kon ze opgenomen worden in het klooster der Carmelieten in Lisieux. Daar ontmoette zij de H. Maagd opnieuw en maakte zij wonderen mee tot ze in 1897 overleed. Niet lang daarna werd zij heilig verklaard en trok het klooster drommen pelgrims, die graag zoveel mogelijk stoffelijke tekenen uit haar leven wilden bekijken. De arme heilige was niet ouder geworden dan 24, zodat haar nalatenschap goeddeels bestond uit een gevarieerd assortiment kinderzaken. We zien op de kaart onder meer een vogelkooi, een scheepsmodel, een pop, een poppenfornuisje en haar kinderstoel. Onbedoeld een verantwoord beeld (een gestratificeerd sample?) van spullen waarmee kinderen toen speelden. Ook nog heilig en gecanoniseerd in een museum.

Ontheiligde jeugd?
De foto op kaart 2b stamt uit de jaren ‘50 van de vorige eeuw en laat een blote Jacque Lyn zien die haar blote pop over de bol aait (rechts in de hoek is kleding zichtbaar). Op de kaart ook de vermelding Metro-Goldwyn; Jacque Lyn heeft met Amerikaanse film te maken (gehad), een kindsterretje? In de geijkte filmdocumentatie heeft ze geen sporen nagelaten, ze heeft ondertussen misschien wel de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Hoe zou ze terugkijken op dit tafereeltje uit haar jeugd? ‘Ach dat is mijn lieve pop Bobby! Wat was ie mooi!’ ? Of ‘Wat was ik daar mooi, zo jeugdig al en o zo schoon!’ ? Of zou ze het tafereel naar hedendaags Amerikaanse opvatting ervaren als ongewenste kinderporno? En zou ze nu (mede namens haar pop) een juridische procedure aan het voorbereiden zijn tegen 1. Metro-Goldwyn, 2. De anonieme fotograaf en 3. De uitgever van de kaart en 4. Haar moeder/vader die het zover heeft/hebben laten komen, althans het niet heeft/hebben verhinderd?
 
****************************
De Leunstoel wordt uitgegeven door:
Het Genootschap De Leunstoel.
Word lid! Ga naar: www.deleunstoel.nl/colofon.php
© 2010 Peter Schröder
powered by CJ2