Harry Kramer was 16 jaar lang verantwoordelijk voor het ‘mediabeleid’, althans als ambtenaar vanuit de culturele hoek.

‘Toen het nog bij CRM zat heette het Radio, Televisie, Pers en later bij OCenW werd het –iets ruimer- Media, Letteren en Bibliotheken (MLB). Bij EZ (mededinging) en VenW (infrastructuur) zaten, en zitten, ook mensen die zich tegen de sector aan bemoeiden.’

Sinds 2004 is hij zelfstandig adviseur Informatie en Mediaontwikkelingen.

‘Ik heb besloten me specifiek op de sector te richten die ik goed ken. Consultants zijn er al genoeg. Leeftijd? Laten we voor dit interview maar net doen of ik 59 ben (hij is van 1944) anders ontstaat de indruk dat ik er binnenkort mee ophoud. Peter Jelgersma, waarmee ik onlangs een nieuw bedrijf heb opgericht, had het ergens over ‘ons laatste kunstje’. Ik heb geroepen: wil je wel voor jezelf spreken!?’

Serieuze teksten verpakt in scherts en pakkende oneliners, ziedaar het handelsmerk van Mr.H.Y.Kramer. Hij lijkt geknipt voor Tv-programma’s waarin de spreker hoogstens enkele minuten krijgt om zijn zegje te doen. Vreemd genoeg zie je hem daar nooit.

Kwaliteit in een turbulente sector

Als ambtenaar van cultuur stond hij pal voor het publieke bestel en de vaste boekenprijs.

Kijkt hij daar nu wat genuanceerder tegenaan?

‘Absoluut niet! Het gaat om een sector waarin de overheid vaker dan in andere moet interveniëren. Ja, ja, dat ga ik je nu uitleggen.

Er wordt nu eenmaal veel middelmatigs en weinig waardevols geproduceerd. Kwalitatief hoogwaardige inhoud (content heet dat in het jargon) is schaars en als je wilt dat het een faire kans krijgt kun je de markt niet altijd, en in dezelfde mate, z’n gang laten gaan. Dan houd je alleen die middelmaat over, of erger. Door de techniek verandert de manier waarop die inhoud bij de klanten wordt gebracht. Er moet als het ware steeds gewerkt worden aan nieuwe bundelingen en verpakkingen. Totdat er weer een pakket is uitgevonden dat voldoende rendabel is om zonder overheidssteun te overleven (soms is blijvende steun nodig).

Een mooi voorbeeld daarvan is ‘Uitzending gemist’. De publieke omroep heeft de ruimte gekregen daar in enige rust aan te werken. Er hoefde niet op stel en sprong iets rendabels te zijn. Daardoor hebben ze op dat gebied een voorsprong gekregen. De markt is niet altijd de beste innovator, zoals je steeds te horen krijgt van de vrije-markt-economen.’

Dat laatste samengestelde woord neemt hij veel in de mond. Jarenlange strijd met de ambtenaren van EZ en die in Brussel hebben zijn sporen nagelaten, er althans voor gezorgd dat de argumenten er moeiteloos uit rollen. Van een trauma kan echter nauwelijks gesproken worden, want hij won meestal. En dat in weerwil van het feit dat ministers en staatssecretarissen lang niet altijd even recht in zijn leer waren.

‘Zo’n Rick van der Ploeg is dan wel een PvdA’er, maar hij is toch eerst en vooral ook zo’n vrije-markt-econoom. En zo waren er meer, ook kamerleden, allemaal gevoed door Frank van (raas) Kalshoven van de Volkskrant. De argumentatie uit zijn stukjes kwam altijd vanuit allerlei hoeken op ons af.’

Vaste boekenprijs

Een spraakmakend dossier dat hij voor zijn vertrek in 2004 tevreden kon laten opbergen was dat van de vaste boekenprijs.

‘Het systeem van prijsafspraken dat in Nederland tot dan gold mocht niet meer van Brussel.

Die afspraken domweg afschaffen leek ons zeer ongewenst. Bestsellers verkopen is geen kunst en op zich uiterst lucratief, maar je wilt graag dat uitgevers en boekhandelaren de revenuen daarvan gebruiken ten bate van het wat minder goed lopende boek. Wat er in België en Engeland was gebeurd boezemde weinig vertrouwen in.

De voor de hand liggende oplossing was een wet, want dan mag het weer wel volgens de Europese regels. Maar ja, de vraag was of daar voldoende politieke steun voor te organiseren was. Het Centraal Plan Bureau heeft een rapport gemaakt. Dat was een beetje enerzijds-anderzijds verhaal, maar wel leunend naar het standpunt van ‘moet dat eigenlijk wel’. Uiteindelijk is het vooral D66 geweest die eraan is gaan sleuren en wij hebben ons steentje bij kunnen dragen. Zo’n wet moet nu eenmaal aan specifieke eisen voldoen en er zijn weinig kamerleden die daar kaas van gegeten hebben.

Nee, het is niet zo dat die vaste boekenprijs in de praktijk vooral de uitgevers spekt. Uitgevers die op het grote geld uit zijn hebben zich allang gespecialiseerd in lucratieve vakliteratuur als juridische teksten, die zijn geen partij meer in dit veld. Misschien is het wel vooral de middelgrote, literaire boekhandel bij mij in de straat die profiteert. En dan is het nog geen vetpot, meer dan een rendement van 0-5% zit er niet in. Ook literaire uitgevers zitten met dergelijke rendementen, dat kun je ook moeilijk woekerwinsten noemen.’

Inmiddels is Harry opnieuw bezig met hetzelfde dossier, maar nu in een andere rol.

‘De wet schrijft voor dat er na 5 jaar een evaluatie moest plaatsvinden. Let wel: het gaat niet om een zogenaamde horizonbepaling, dan vervalt de wet tenzij je iets doet om dat te voorkomen. Nee, de wet schrijft voor dat er geëvalueerd moet worden. En dat ben ik nu aan het voorbereiden, in opdracht van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak. Dat is de overkoepeling van uitgevers en distributeurs, ook boekenclubs en zo. Ik heb eerst geprobeerd intern de neuzen één kant uit te krijgen, dat zag het departement ook wel graag. Nou die fase sluiten we zo’n beetje af. Nu komt er een onafhankelijk onderzoek en dan hoop ik dat er midden dit jaar een eindrapportage is.

Je moet wel beseffen dat de wereld er over 5 of 10 jaar anders uit kan zien. Als een elektronisch product als het E-boek werkelijk wat gaat betekenen, dan verandert het krachtenveld en zul je die vaste boekenprijs opnieuw tegen het licht moeten houden. Maar dat kun je nu nog onvoldoende inschatten. Totdat je dat wel kunt zeg ik met John Wayne: ‘Hold your fire till you can see the white in the eyes of the Indians.’

De kwaliteitskranten

De indruk zou kunnen ontstaan dat Kramer een onbedwingbare neiging heeft zich overal mee te bemoeien, maar dat is pertinent onjuist. Zo heeft hij zich nooit met de kranten bemoeid. En hij is er, ook nu het slecht gaat, geen voorstander van dat de overheid dat nu wel gaat doen.

‘Er is nog steeds goed geld te verdienen met het maken van kranten, maar niet meer zoveel als vroeger. Het is een beetje een ‘shrinking iceberg’ die zuidwaarts drijft. Maar om te voorkomen dat er helemaal niets van overblijft zullen ze toch eerst zelf iets moeten doen. Er moet nagedacht worden over de formule en hoofdredacteuren moeten echt leiding gaan geven. Want jij mag de indruk hebben dat zo iemand de baas is bij een krant, maar dat is helemaal niet zo. Kijk de wereld is veranderd. Als ik een dag in de auto heb gezeten hoeven ze mij ’s avonds niet meer te vertellen wat er gebeurd is. Dat weet ik dan al. De krant moet daar veel meer op inspelen en opschuiven in de beschouwende richting, en dat moet dan wel goed gebeuren, niet zomaar van alles en nog wat. In dit geval zou meer markt wel heilzaam zijn. Al die kranten bij elkaar in één bedrijf (PCM), dat is een grote fout geweest. Dat moet eerst uit elkaar.

Er is nu een commissie Brinkman en die zou het beste kunnen adviseren voorlopig niks te doen. Nee, dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Schrijf maar op (grote grijns): ze komen met een pakket van maatregelen ten bedrage van 32 miljoen in 4 jaar, want dat is er beschikbaar.’

Nieuwe firma breekt kabelmonopolie

Hoe zit dat met dat nieuwe bedrijf, YouCa een afkorting van ‘your cable’, dat hij samen met Peter Jelgersma heeft opgericht?

‘In Nederland is de kabel erg belangrijk en dat zal voorlopig nog wel zo blijven. De digitale alternatieven zijn niet aantrekkelijk genoeg. Die kabel is in handen van regionale monopolisten als UPC en Ziggo. Doordat het monopolisten zijn vragen ze teveel voor het doorgeven van de programma’s. De omroepen kunnen zich niet permitteren om ruzie met zo’n monopolist te maken want dan riskeren ze van de kabel gegooid te worden. Daarom willen wij dat die kabelaars gedwongen worden om hun netwerk open te stellen voor een bedrijf als het onze. Hoe doe je dat? Nou door een beroep te doen op de toezichthouders in Brussel.’

Ze kunnen Harry Kramer niet verwijten dat hij dogmatisch is; soms hebben die vrije-markt-economen toch hun nut.

 

**********************************